Ўзбекистон Марказий банки муддатли тўловларни бериш қоидаларини сезиларли даражада кучайтиришни таклиф қилди. Бу ҳақда Насия савдо бозори иштирокчиларининг одоб-ахлоқ кодекси лойиҳасида айтилган.

Қарз юкининг ўсишига йўл қўймаслик мақсадида, назорат органи фақат 18 ёшдан ошган фуқароларга бўлиб тўлаш имкониятини тақдим этишни таклиф қилмоқда.

Янги мижозларни рўйхатга олишда — хоҳ онлайн, хоҳ офлайн бўлсин — асосий маълумотларни тўплаш зарур: фамилия, исм, отасининг исми, туғилган сана, жисмоний шахснинг шахсий идентификация рақами (ЖШШИР), телефон рақами, яшаш манзили ва фуқаролиги.

Рўйхатдан ўтгандан сўнг ҳар бир янги мижозга 2 млн сўмлик бошланғич бўлиб тўлаш лимити берилади. Уни ошириш учун қарз юки кўрсаткичи (ҚЙК) ҳисобланади, бу кўрсаткич 50% дан ошмаслиги керак.

Марказий банк таклифига кўра, қарз олувчилар расмий даромаднинг ярмидан кўп бўлмаган қисмини муддатли тўловга йўналтиришлари мумкин бўлади.

Мижоз тўловларни ёки жарималарни кечиктирган тақдирда, уларга қўшимча санкциялар — яъни мураккаб фоизлар қўлланилмайди. Бинобарин, кечиктириш ҳолати учун жарима ёки пеня фақат бир марта ҳисобга олинади.

Аввал олинган қарзлар бўйича муддати ўтган қарздорлик мавжуд бўлса, мижозга янги бўлиб тўлаш имконияти берилмайди. Бунда асосий қарздан ташқари барча тўловлар суммаси (фоизлар, воситачилик ҳақи, жарима ва бошқа чоралар) йилига қарз суммасининг ярмидан ошмаслиги керак. Натижада бўлиб тўлаш бўйича ортиқча тўловнинг энг юқори миқдори 50%ни ташкил этади.

Бундан ташқари, мижозлар жарима ва пеняларни тўламасдан қарзни муддатидан олдин тўлашлари мумкин бўлади.