Бугундан ўзини ўзи банд қилган таксичилар солиғини агрегаторлар тўлайди

16:45 · 02.07.2025

«Адолат тамойилларига зид ва инсофсиз амалиёт» — Марказий банк ижтимоий нафақалар кредит қарздорлиги учун ечиб олинаётгани ҳақида

12:12 · 02.07.2025

Ўзбекистоннинг ДХШ лойиҳаларида қандай рисклар бор?

10:22 · 02.07.2025

Тошкент бозорида импорт мол ва қўй гўшти қимматлашди

8:45 · 02.07.2025

Ўзбекистон газ, электр энергияси ва олтин экспортини кескин оширди

11:31 · 01.07.2025

Энди ички авиарейслар учун электрон ҳужжатлар билан рўйхатдан ўтиш мумкин

10:07 · 01.07.2025

Энди банклар топ-300 хорижий ОТМларга кирганларга 20 минг долларгача имтиёзли таълим кредити ажратади

16:15 · 30.06.2025

Америкалик миллардер Тед Паганонинг глобал ўғит бозоридаги муваффақияти

12:31 · 30.06.2025

Ўзбекистонда уй олди-сотдиси нақдсиз шаклга ўтказилиши мумкин

10:10 · 30.06.2025

Fitch агентлиги Ўзбекистоннинг кредит рейтингини «BB» даражасига оширди

11:25 · 27.06.2025

Ўзбекистон йил бошидан буён 6,5 млрд долларлик олтин экспорт қилди

10:16 · 27.06.2025

Марказий банк Ўзбекистонда насия бозорини тартибга солишни таклиф қилмоқда

9:55 · 27.06.2025

Ўзбекистон прогрессив солиқ шкаласига ўтиши керак — ХВЖ

12:21 · 26.06.2025

Ўзбекистон импортга икки томонлама солиқни бекор қилади

11:40 · 26.06.2025

Валюта тушумини сотишдан бўйин товлаганлик учун жарима бекор қилиниши мумкин

10:07 · 26.06.2025

Европа валютасининг АҚШ доллари ўрнини эгаллашига нима тўсқинлик қилади?

12:25 · 25.06.2025

Банкларни санация қилиш ва тугатиш тартиби белгиланди

10:06 · 25.06.2025

Марказий банк Тожикистон банки ваколатхонасига берилган гувоҳномани бекор қилди

17:20 · 24.06.2025

Ўзбекистоннинг ДХШ лойиҳаларида қандай рисклар бор?

Уч йилда давлат-хусусий шериклик лойиҳалари портфели 6,2 млрд доллардан 31 млрд долларгача ўсган. Ушбу лойиҳаларнинг 93 фоизи энергетика, 5 фоизи коммунал хизматлар, 0,8 фоизи эса таълим билан боғлиқ. ХВЖ таҳлилларига кўра, мавжуд вазият келажакда давлат учун катта тўлов мажбуриятларини юзага келтириши мумкин.

Ўзбекистоннинг ДХШ лойиҳаларида қандай рисклар бор?

Халқаро валюта жамғармаси мутахассислари Ўзбекистонда давлат-хусусий шериклик (ДХШ) лойиҳалари ортидан келиб чиқиши мумкин бўлган рискларга эътибор қаратди.

ХВЖга кўра, охирги йилларда Ўзбекистонда давлат-хусусий шериклик лойиҳаларининг кўлами анча кенгайган. Хусусан, 2021 йилнинг якунида Ўзбекистонда умумий қиймати 6,2 млрд долларлик (ЯИМнинг қарийб 8 фоизи) 200 дан ортиқ ДХШ лойиҳалари мавжуд бўлган бўлса, бу миқдор 2024 йил охирига келиб 31 млрд долларгача (ЯИМнинг 27 фоизи) ошган.

Тармоқлар бўйича таҳлил қилинганда, ўтган йилнинг декабр ойидаги маълумотларга кўра ушбу лойиҳаларнинг 93 фоизи (28,8 млрд доллар) энергетика, 5 фоизи коммунал хизматлар (1,5 млрд доллар) 0,8 фоизи (144 млн доллар) эса таълим билан боғлиқ.

2025-2030 йилларга мўлжалланган режаларга кўра, янги ДХШ лойиҳалари ҳажми 30,2 миллиард долларни ташкил қилиши мумкин. Агар бу тўлиқ амалга ошса, 2026 йил охирида ДХШлар мамлакат ялпи ички маҳсулотининг 34 фоизигача кўтарилади, 2030 йилда эса ЯИМнинг 27,5 фоизигача пасаяди.

Жаҳон банки маълумотларига кўра, 2023 йилда Ўзбекистон умумий қиймати 1,6 миллиард долларлик олтита давлат-хусусий шериклик лойиҳасини имзолаган. Бу Европа ҳамда Марказий Осиёдаги паст ва ўрта даромадли давлатлар ўртасида янги ДХШ мажбуриятлари умумий ҳажмининг деярли 40 фоизини ташкил этади.

«Келажакда давлат учун катта тўлов мажбуриятлари юзага келиш хавфи бор» 

Ўзбекистоннинг 2025 йилги бюджети доирасида янги ДХШ лойиҳалари учун 6,5 млрд долларлик чегара белгилангани ХВЖ томонидан юқори баҳоланяпти. Экспертлар бу лимитни кейинги йилларда пасайтиришни тавсия этган. Бу давлат мажбуриятларининг ортиб кетиши хавфини камайтиради.

Лойиҳалар сонининг тез суръатлар билан ўсиши мумкин бўлган молиявий таваккалчиликларни янада қаттиқ назорат қилиш заруратини келтириб чиқаради.

Шунингдек, ДХШлар бўйича давлатнинг умумий мажбуриятлари бўйича чегарани жорий этиш масаласи ҳам муҳокама қилинган. Бу ялпи ички маҳсулотнинг 60 фоизини ташкил этувчи давлат ва кафолатланган қарз бўйича мавжуд лимитни тўлдириши керак.

ДХШ лойиҳалари давлат харажатларини қисқа муддатда камайтириши мумкин, аммо ХВЖ таҳлилларига кўра, келажакда давлат учун катта тўлов мажбуриятлари юзага келиши эҳтимоли бор. Масалан, электр энергияси ишлаб чиқариш лойиҳаларида давлат асосий харидор сифатида келгусида катта маблағ тўлашга мажбур бўлиши мумкин. Бундай ҳолатлар давлат қарзи ва бюджет лимитларига босимни кучайтиради.

«ДХШ лойиҳаларининг аксарияти ўзининг дастлабки босқичида бўлгани сабаб лойиҳаларни танлаш ҳаддан ташқари оптимизмга боғлиқ ёки йўқлигини аниқлаш қийин. Бироқ Ўзбекистон бу борада бошқа мамлакатлардан сезиларли даражада фарқ қилади дейишга асос йўқ», — дея таъкидлаган жамғарма экспертлари.

Яна бир муҳим риск манбаи сифатида лойиҳаларни танлашда марказлашган тизимнинг йўқлиги кўрсатилган. Агар ДХШ лойиҳалари самарадорлик нуқтайи назаридан ягона марказлашган платформа орқали баҳоланмаса, паст самарали лойиҳалар тасдиқланиб кетиши хавфи ортади. Шу боис, ХВЖ Ўзбекистонни лойиҳалар танлови ва тасдиғи жараёнларини кучайтиришга чақирган.

Бугундан ўзини ўзи банд қилган таксичилар солиғини агрегаторлар тўлайди
Авто, Янгиликлар 16:45 · 02.07.2025
Бугундан ўзини ўзи банд қилган таксичилар солиғини агрегаторлар тўлайди
«Адолат тамойилларига зид ва инсофсиз амалиёт» — Марказий банк ижтимоий нафақалар кредит қарздорлиги учун ечиб олинаётгани ҳақида
Янгиликлар 12:12 · 02.07.2025
«Адолат тамойилларига зид ва инсофсиз амалиёт» — Марказий банк ижтимоий нафақалар кредит қарздорлиги учун ечиб олинаётгани ҳақида
Ўзбекистоннинг ДХШ лойиҳаларида қандай рисклар бор?
Иқтисодиёт, Янгиликлар 10:22 · 02.07.2025
Ўзбекистоннинг ДХШ лойиҳаларида қандай рисклар бор?
Тошкент бозорида импорт мол ва қўй гўшти қимматлашди
Интервью, Янгиликлар 8:45 · 02.07.2025
Тошкент бозорида импорт мол ва қўй гўшти қимматлашди
Ўзбекистон газ, электр энергияси ва олтин экспортини кескин оширди
Янгиликлар 11:31 · 01.07.2025
Ўзбекистон газ, электр энергияси ва олтин экспортини кескин оширди
Энди ички авиарейслар учун электрон ҳужжатлар билан рўйхатдан ўтиш мумкин
Янгиликлар 10:07 · 01.07.2025
Энди ички авиарейслар учун электрон ҳужжатлар билан рўйхатдан ўтиш мумкин