Нега сўм долларга нисбатан ноодатий мустаҳкамланди?
Марказий банк раиси сўмнинг долларга нисбатан алмашув курси сўнгги ойлар ичида ноодатий мустаҳкамланганига изоҳ берди. Тимур Ишметов миллий валютанинг мустаҳкамланиш тенденцияси бир қатор омиллар натижасида юз бераётганини айтди ва Марказий банк алмашув курси шаклланишига аралашмаслигини эслатди.

Марказий банк раиси Тимур Ишметов 11 сентябрь кунги матбуот анжуманида сўмнинг долларга нисбатан алмашув курси сўнгги бир неча ой ичида ноодатий мустаҳкамланганига изоҳ берди.
У алмашув курси бўйича алоҳида тўхталиб ўтмоқчилигини, сабаби сўнгги пайтларда шу мавзу атрофида кўплаб муҳокамалар бўлаётганини таъкидлади.
«Аввало шуни эслатиб ўтмоқчиманки, миллий валюта курси ички валюта бозорида жорий талаб ва таклиф асосида шаклланади. Марказий банк алмашув курси бўйича мақсадли кўрсаткич белгиламайди ва алмашув курси шаклланишига аралашмайди. Нисбатан қулай макроиқтисодий шароитлар валюта бозоридаги жорий тенденцияларни шакллантирмоқда», — деди Марказий банк раиси.
Унинг айтишича, миллий валюта йил бошидан бери 3−4 фоиз атрофида мустаҳкамланган ва бу тенденция бир қатор омиллар натижасида юз бермоқда. Хусусан, 2025 йилда иқтисодиётда хорижий валюта таклифи сезиларли даражада юқори шаклланмоқда.
Январь—июль оралиғида олтинсиз экспорт қарийб 20 фоизга ошди, жами экспорт эса 20,4 млрд долларни ташкил этиб, 37 фоизга ўсди. Хорижий инвестициялар, қарз инструментлари оқими сезиларли ошиши кузатилмоқда. 2025 йилнинг биринчи яримйиллигида жами 8,5 млрд долларлик хорижий инвестициялар ўзлаштирилди. Кўрсаткич 37 фоизлик ўсишни кўрсатмоқда.
Январь—август оралиғида мамлакатга 12,1 млрд доллар пул ўтказмалари келиб тушди, бу ўтган йилга нисбатан 23 фоизга кўп. Бунда банклар томонидан жисмоний шахсларга сотилган валюта ҳажми сезиларли пасайиб, валюта харидига нисбатан тафовут 5,6 млрд долларни ташкил этди.
Бундан ташкари, йил бошидан жаҳонда долларнинг бошқа валюталарга нисбатан 9−10 фоизга қадрсизланиши кузатилди.
«Таъкидлаб ўтишимиз лозимки, ички валюта бозорининг инфратузилмаси такомиллаштирилиши, маркетмакер функцияси самарали ишлаши ҳамда бозорда фаоллик ошиши алмашув курсининг ташқи шоклар ва ноаниқликларга мослашувчанлигини оширди», — деди Тимур Ишметов.
Унинг айтишича, алмашув курсининг тебранувчанлиги ошиши, ўз навбатида, миллий валютанинг доимий қадрсизланиши бўйича кутилмаларни камайтиради, хўжалик юритувчи субъектларнинг валюта хатаридан ҳимояланишини рағбатлантиради, иқтисодиётда долларлашув даражаси камайишига хизмат қилади ва пул-кредит сиёсати трансмиссиясини — самарадорлигини яхшилайди.
«Шу билан бирга, номинал алмашув курсида мустаҳкамланиш кузатилган бўлсада, реал самарали алмашув курси йил бошидан деярли 4 фоизга қадрсизланди. Бу ички инфляциянинг юқори даражада сақланиши ва савдо ҳамкорларининг миллий валютаси сўмга нисбатан кўпроқ мустаҳкамланиши ҳисобига юзага келди. Савдо ҳамкорларидаги жорий иқтисодий тенденциялар ва кутилмаларни инобатга олиб, келгуси ойларда сўмнинг реал алмашув курсига нисбатан юқори босимлар кузатилмаслиги кутилмоқда», — деди Тимур Ишметов.



