Январь ойининг бошида ва ёз фаслининг ўрталарида уй-жойга бўлган талаб анъанавий равишда камаяди. Бу ҳақда Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази таҳлилида сўз боради.

Қайд этилишича, қиш фаслининг боши ва ёз фасли ўрталарида кўчмас мулк сотиб олиш орқали харидорлар пулни тежашлари мумкин. Шу билан бирга, бозордаги талабнинг ўзгариши ипотека ставкаларидаги ўзгаришларга ва қонунчиликдаги янгиликларга ҳам боғлиқ бўлади. Баҳорга келиб, уй-жой бозоридаги фаоллик одатда тикланади.

Маълум қилинишича, 2022 йил январь ойида республика бўйича 17,7 мингта кўчмас мулк олди-сотди шартномалари расмийлаштирилган, бу 2021 йилнинг шу даврига нисбатан 2,4 фоизга камроқ. Бироқ 2020 йилнинг январь ойига нисбатан ўсиш суръати 15 фоизни ташкил этган.

Мутахассисларнинг фикрича, кўчмас мулк бозоридаги фаоллик ҳар йил бошида мунтазам равишда пасаяди, бу эса мавсумий омил билан боғлиқ. Январ ойида янги йил дам олишлари ва иш таътиллари пайтида харидорлар одатда кўчмас мулкни қидирмайди. Баҳорга келиб, уй-жой бозоридаги фаоллик тикланади.

Ҳудудлар кесимида январь ойида энг юқори ўсиш суръатлари Қашқадарё (36,4 фоиз), Фарғона (16 фоиз), Сурхондарё (11,1 фоиз) вилоятларида кузатилган.

Тошкент (-17,6 фоиз) вилояти, Қорақалпоғистон (-14,4 фоиз) ва Тошкент шаҳрида (-6,7 фоиз) сезиларли камайиш қайд этилган.

Иккиламчи бозорда уй-жой нархларининг ўзгариши

Марказ ҳисоб-китобларига кўра, январь ойида иккиламчи бозорда уй-жой ўртача нархлари ўтган ойга нисбатан 1,4 фоизга ўсган (2021 йил декабрда ўзгармаган, ноябрда 1,2 фоизга кўтарилган эди).

Уй-жой нархларда энг юқори ўсиш суръатлари Фарғона (5,2 фоиз), Андижон (5,0 фоиз) ва Навоий (4,5 фоиз) вилоятларида кузатилган бўлса, Жиззах (-4,2 фоиз), Сурхондарё (-3,1 фоиз), Наманган (-2,3 фоиз) ва Сирдарё (-2,1 фоиз) вилоятларида нархларда пасайиш қайд этилган.

Тошкент шаҳрида уй-жой нархлари 2,4 фоизга ўсган. Уй-жой нархларида энг катта ўсиш Мирзо Улуғбек (5,0 фоиз) Миробод (4,5 фоиз) ва Яшнобод (4,3 фоиз) туманларида кузатилган бўлса, Учтепа (-1,4 фоиз) ва Олмазор (0,7 фоиз) туманларида уй-жой нархлари пасайган.

Марказий банк ҳисоб-китобларига кўра, 2021 йилда тижорат банклари томонидан қарийб 59,6 минг нафар фуқарога 9,8 триллион сўм миқдорида ипотека кредитлари ажратилган. Ушбу кўрсаткич 2020 йилга нисбатан 700 миллиард сўмга кўпроқ ҳисобланади.

2022 йил 1 январь ҳолатига кўра, ипотека кредитлари қолдиғи 35,8 триллион сўмга етган. Ажратилган кредитларнинг 7,35 триллион сўми бирламчи бозордаги уйларга, 2,44 триллион сўми иккиламчи бозордаги уйлар учун йўналтирилган.