Таҳлил: экспертлар Ўзбекистон саноат экспортининг диверсификация даражасини баҳолади
ПМТИ экспертлари Ўзбекистон саноат экспортининг диверсификация даражасини баҳолади. Унга кўра, келгусида янада яхшироқ натижаларга эришиш учун мавжуд бўлган катта имконият ва захиралардан объектив тарзда ўзгараётган ташқи шарт-шароитларга фаол интеграциялашув орқали фойдаланиш мумкин.
Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти экспертлари томонидан Ўзбекистон саноат экспортининг диверсификация даражаси баҳоланди.
Маълум бўлишича, экспортни диверсификация қилиш экспорт қилинадиган товарлар миқдорини ошириш ва экспортнинг мувозанатли таркибига эришишни назарда тутади.
2010–2021 йиллар оралиғини баҳолаш натижаларига кўра:
- Саноат маҳсулотлари экспорт диверсификацияси индекси 4,82 дан 5,76 гача кўтарилган. 2010 йилда саноат маҳсулотлари экспортининг ярми минерал ёқилғи ва пахтанинг ҳиссасига тўғри келган бўлса, 2021 йилда ушбу маҳсулотлар улуши 22 фоизни ташкил этган.
- Кимё ва фармацевтика маҳсулотлари экспорт диверсификацияси индекси ҳам экспортда ўғитлар улушининг 78,5 фоиздан 43 фоизга камайиши ва бир қатор бошқа товарлар экспорти ҳажмининг ошиши ҳисобига 1,56 дан 2,76 гача ўсган.
- Тўқимачилик маҳсулотлари ва кийим-кечак гуруҳи экспорт диверсификацияси даражасининг 1,21 дан 2,34 гача ўсиши пахта экспорти ҳажмининг сезиларли даражада камайиши ва унинг экспортдаги улуши қисқариши ҳамда қайта ишлаш даражаси юқори бўлган маҳсулотлар улушининг ошиши билан боғлиқ.
- Чарм-пойабзал саноатида экспорт диверсификацияси индекси 1,67 дан 2,44 гача ошган. 2010 йилда товар гуруҳи экспортининг 75 фоизи хом ашёнинг улушига тўғри келган бўлса, 2021 йилда тайёр чарм маҳсулотлари экспорти ҳажмининг ошиши ҳисобига 43 фоизни ташкил этган.
- Машинасозлик маҳсулотлари экспорт диверсификацияси индекси 2,04 дан 2,59 гача ошган. Экспортда ерусти транспортининг улуши камайган, электр машиналар ва ускуналар, механик асбоб-ускуналар ва шунга ўхшаш қурилмалар улуши ошган.
Экспертлар қилган хулосага кўра, Ўзбекистон саноати экспортни кенгайтириш ва диверсификация қилишда муваффақиятларга эришган. Шу билан бирга, келгусида янада яхшироқ натижаларга эришиш учун катта имконият ва захиралар мавжудлиги айтилган. Бу захиралардан эса объектив тарзда ўзгараётган ташқи шарт-шароитларга фаол интеграциялашув орқали фойдаланиш мумкинлиги таъкидланган.