Туркиядаги инфляция Ўзбекистонда нархларнинг ўсишига олиб келиши мумкинми?

ПМТИ экспертлари Ўзбекистоннинг асосий ҳамкорлари бўлган 5 та мамлакат: Россия, Хитой, Қозоғистон, Жанубий Корея ва Туркиядан импорт инфляциясини ҳисоблаб чиқди.

Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти (ПМТИ) экспертлари бу саволга жавоб топиш учун тадқиқот ўтказди. Институт матбуот хизмати таҳлилни Kommers.uz’га тақдим этди.

Маълумки, Туркия Ўзбекистоннинг асосий савдо ҳамкорларидан бири. Ўзбекистон ташқи савдо айланмасининг 7 фоизга яқини Туркиянинг ҳиссасига тўғри келади.

2018 йилдан бошлаб Туркияда инфляция тез суръатлар билан ўса бошлади. 2021 йилда у 19,6 фоизга етди (2017 йилда 11,4 фоиз). Жорий йилда эса инфляциянинг 60,5 фоизга етиши прогноз қилинмоқда. Бу ҳолат Ўзбекистонга қандай таъсир қилиши мумкин?

ПМТИ экспертлари Ўзбекистоннинг асосий ҳамкорлари бўлган 5 та мамлакат: Россия, Хитой, Қозоғистон, Жанубий Корея ва Туркиядан импорт инфляциясини ҳисоблаб чиқди. Бунда ҳар бир ҳамкор давлатдан қилинаётган импортнинг улушидан фойдаланилган.

Ҳисоб-китоблар 11 фоизга тенг умумий инфляциянинг 2,73 фоиз пункти Россия, Хитой, Қозоғистон, Жанубий Корея ва Туркиядан қилинаётган импорт ҳажмига боғлиқ эканини кўрсатди.

Туркиядан импорт қилинган инфляция тахминан 0,28 фоиз пунктга тенг. Демак, Туркияда инфляциянинг кучайиши Ўзбекистондаги истеъмол нархларига сезиларли таъсир қилмайди.

Агар сўмнинг девальвация даражаси меъёрдан юқори бўлса, бу рақамлар ошиши мумкин. Бу эса валюта курси барқарорлигини таъминлаш воситаларини такомиллаштиришни талаб қилади.

Эслатиб ўтамиз, июнь ойида Туркияда истеъмол нархлари йиллик кўрсаткичда 78,6 фоизга ўсди. Бу 1998 йилдан кейинги рекорд тезлашишдир.

Bloomerg’нинг таъкидлашича, Туркияда йиллик инфляция кетма-кет 13 ой давомида тезлашмоқда. Энг катта ўсишни энергия (+151,3 фоиз), транспорт хизматлари (+123,4 фоиз), озиқ-овқат ва алкоголсиз ичимликлар 93,93 фоиз, уй-рўзғор буюмлари 81,14 фоизга қимматлашгани кўрсатди.

Таҳлилчилар учинчи чоракда юқори энергия нархларининг давом этиши, лиранинг заифлашиши ва Туркия Марказий банкининг нархлар ўсишини тўхтатиш учун ставкаларни оширишни истамаслиги фонида инфляция янада ошишини кутишмоқда.

Ўзбекистонда июнь ойида инфляциянинг йиллик ўсиш сурати 12,2 фоизни ташкил этди. Ушбу ойда истеъмол бозоридаги товарлар ва хизматлар ўртача 0,9 фоизга қимматлашган. 2022 йилнинг биринчи ярим йиллигида истеъмол бозорида нархларнинг ўсиш суръати 6,5 фоизга етган.