Пулни тежашнинг самарали йўллари борми?

13:24 · 12.07.2025

Ўзбекистонликларнинг 80%дан ортиғи тўй харажатларини яқинларининг ёрдами ва қарзлар ҳисобидан қоплайди — тадқиқот

11:22 · 12.07.2025

НКМК ярим йилда салкам 48 тонна олтин ишлаб чиқарди

11:53 · 11.07.2025

Ўзбекистонда июнь ойида аҳоли томонидан сезилган инфляция даражаси маълум қилинди

10:10 · 11.07.2025

Силикон водийсидан сиёсатга: PayPal асосчиси ва Трампнинг ашаддий тарафдори Питер Тилнинг муваффақият йўли

13:16 · 10.07.2025

UzAuto Motors’нинг соф фойдаси нега кескин камайди?

10:49 · 10.07.2025

Бугундан ипотека кредити учун субсидияга ариза топшириш бошланди

9:15 · 10.07.2025

Ўзбекистонда хизматлар соҳасидаги ҚҚС ставкаси ҳисобга олиш ҳуқуқисиз пасайтирилиши мумкин

12:28 · 09.07.2025

Ўзбекистоннинг олтин-валюта захиралари 6 ой ичида илк марта камайди

10:39 · 09.07.2025

Ўзбекистоннинг ярим йиллик макроиқтисодий кўрсаткичларлари эълон қилинди

11:55 · 08.07.2025

Ўзбекистоннинг ташқи қарзи 68,4 млрд долларга етди

10:10 · 08.07.2025

Безоснинг Венециядаги тўйи: пуллар, ҳашамат ва норозилик

12:37 · 07.07.2025

«Ўзбекистонда ҳамма ҚҚС тўловчиси бўлиши керак» — Солиқ қўмитаси раиси

11:06 · 07.07.2025

Ўзбекистон автомобиль импортининг ярмидан кўпини электромобиллар ташкил этмоқда

9:51 · 07.07.2025

IT релокантларининг 80 фоиздан ортиғи Ўзбекистонда қолишни хоҳлайди — сўровнома

12:29 · 04.07.2025

Марказий банк: ҳар учинчи ишлайдиган ўзбекистонлик камида битта кредитга эга

11:04 · 04.07.2025

Yandex Go ҳайдовчилари ва курьерлари олти ойда 340 млн доллар даромад олди

10:44 · 04.07.2025

Ипотека субсидияси учун аризалар қабули бошланади

19:32 · 03.07.2025

Нега рубль қимматлашмоқда ва бунинг оқибати қандай? Оддий сўзлар билан тушунтирамиз

Айримлар ўйлагандек, доллар курси пасаймаяпти, балки рубль барча валюталарга — евро, фунт, франк, лира, дирҳамга нисбатан мустаҳкамланмоқда. Шундай экан, агар рубль жуда тез қимматлашаётган бўлса, демак, унга бўлган талаб ўсган.

Нега рубль қимматлашмоқда ва бунинг оқибати қандай? Оддий сўзлар билан тушунтирамиз

Яқиндагина рубль курси 100 дан юқори кўрсаткичга чиққан эди (долларга нисбатан), ҳозир эса 84,3 га тушди. Курс 80 га, ҳаттоки ундан ҳам пастга тушиши мумкин.

Айримлар ўйлагандек, доллар курси пасаймаяпти, балки рубль барча валюталарга — евро, фунт, франк, лира, дирҳам… нисбатан мустаҳкамланмоқда. Мана, Хитой юанига нисбатан график:

Қарийб 15 рубль бўлган курс 11,5 гача тушди. Ва, эҳтимол, тушишда давом этади. Яъни, бошқа сўз билан айтганда, рубль қадрланмоқда.

Нега бундай бўлаяпти?

Биринчи тушуниш керак бўлган нарса: валюта — бу товар. Ва ҳар қандай товар каби у ҳам:

  • А) Агар унга талаб кам бўлса, арзонлашади («ҳеч кимга керак эмас»)
  • Б) Агар унга талаб юқори бўлса, қимматлашади («ҳаммага керак»)

Шундай экан, агар рубль жуда тез қимматлашаётган бўлса, демак, унга бўлган талаб ўсган. Яъни, дунёда кимдир фаол равишда рубль сотиб ола бошлаган.

Шунингдек, мазкур валюта шунчалик тез қимматлашаётганига қараганда, харид қилинаётган ҳажм улкан. Миллиардлаб, балки ўнлаб ёки юзлаб миллиард рубль.

Бундай катта ҳажмда валюта сотиб олиш учун фақат жуда бой субъектгина қодир бўлиши мумкин. Эҳтимол, бу қандайдир давлат. Ёки миллиардлаб сармояга эга инвесторлар армияси.

«Рубль сотиб олиш» деганда қуйидаги жараён назарда тутиляпти: номаълум кимса чет эл валютасини (доллар, евро ва ҳ.к.) олиб, уни рублга айирбошламоқда.

Нега рубль сотиб олишяпти? Россия ичида нимадир сотиб олишга, яъни Россияга инвестиция қилиш учун. Ва айнан шу ерда санкцияларнинг бекор қилиниши ва АҚШ билан муносабатларнинг илиқлашиши мавзусига яқинлашиш мумкин. Мутахассисларга кўра, «рубльни оммавий равишда сотиб олаётган жуда бой кимса» АҚШ ҳукумати билан бевосита боғлиқ.

Бу кимса бошқалар билмайдиган нимадирни олдиндан биляпти. Масалан:

  • У биладики, яқин орада санкциялар бекор қилинади;
  • Ёки Россия ва АҚШ ўртасида қандайдир қўшма корхоналар очилади;
  • Ёки Россия АҚШни қандайдир стратегик ресурсларига йўл қўяди ва ҳ.к.

Қисқаси, номаълум шахс олдиндан улкан миқдорда рубль тўплаяпти, кейин эса бу маблағларни Россия иқтисодиётига сармоя қилиш учун ишлатишни режалаштираяпти.

Масалан, чет элликлар кутилмаганда «Газпром» ва «Роснефть» акцияларини улкан миқдорда сотиб олиши мумкин. Бу эса ушбу акцияларнинг курсини оширади.

Яқинда Россия энергетика вазири Александр Новак қуйидагича баёнот берди: «Биз геосиёсий вазиятни ҳисобга олган ҳолда, ташқи капиталнинг ички бозорга оқиб келаётганини кузатяпмиз…»

Демак, вазир юқоридаги тахминларни тасдиқлаяпти: чет эллик инвесторлар Россия бозорига оммавий равишда киришга тайёргарлик кўряпти. Шунинг учун рублнинг мустаҳкамланиши — АҚШ билан можаронинг якунланиши яқинлашаётганининг энг яхши индикаторидир.

Бундан кейин нима бўлади?

Жуда қиммат рубль Россия учун манфаатли эмаслигини унутмаслик керак. Бу йилги бюджет 1 доллар 94 рублдан келиб чиққан ҳолда шакллантирилган.

Агар рубль мустаҳкамланаверса, бу унчалик яхши эмас. Чунки Россия кўпроқ сотади, камроқ сотиб олади. Демак, маҳсулотларимизнинг экспортидан олинадиган даромад рубл ҳисобида камаяди.

Бу қандай ишлайди?

Масалан, нефтнинг нархи 70 доллар бўлса:

  • Агар курс 94 рубль/доллар бўлса, ҳар бир баррел учун 6580 рубль (70×94) олинади.
  • Агар курс 84 рубль/доллар бўлса, ҳар бир баррел учун 5880 рубль (70×84) олинади. Бу эса 700 рубль кам (яъни 10 фоиз камайиш).

Шундай қилиб, агар рубль мустаҳкамланса, бюджетга тушадиган рубл миқдори камаяди. Мана шундай «парадокс».

Шу сабабли Россия Марказий банки ва Молия вазирлиги миллий валюта курсини сунъий равишда туширишга ҳаракат қилади. Яъни 84 рубль/доллардан 90 рубль/долларгача кўтаришга интилади.

Бу қанчалик муваффақиятли бўлишини билмаймиз, чунки бу ерда Россия молиявий ҳокимияти билан чет эл инвесторлари ўртасида кураш бошланади. Бизга рубль бироз қимматлашгани фойда, уларга эса арзонлашиши манфаатли.

 

Пулни тежашнинг самарали йўллари борми?
Янгиликлар 13:24 · 12.07.2025
Пулни тежашнинг самарали йўллари борми?
Ўзбекистонликларнинг 80%дан ортиғи тўй харажатларини яқинларининг ёрдами ва қарзлар ҳисобидан қоплайди — тадқиқот
Янгиликлар 11:22 · 12.07.2025
Ўзбекистонликларнинг 80%дан ортиғи тўй харажатларини яқинларининг ёрдами ва қарзлар ҳисобидан қоплайди — тадқиқот
НКМК ярим йилда салкам 48 тонна олтин ишлаб чиқарди
Янгиликлар 11:53 · 11.07.2025
НКМК ярим йилда салкам 48 тонна олтин ишлаб чиқарди
Ўзбекистонда июнь ойида аҳоли томонидан сезилган инфляция даражаси маълум қилинди
Иқтисодиёт, Янгиликлар 10:10 · 11.07.2025
Ўзбекистонда июнь ойида аҳоли томонидан сезилган инфляция даражаси маълум қилинди
Силикон водийсидан сиёсатга: PayPal асосчиси ва Трампнинг ашаддий тарафдори Питер Тилнинг муваффақият йўли
Миллиардерлар, Янгиликлар 13:16 · 10.07.2025
Силикон водийсидан сиёсатга: PayPal асосчиси ва Трампнинг ашаддий тарафдори Питер Тилнинг муваффақият йўли
UzAuto Motors’нинг соф фойдаси нега кескин камайди?
Авто, Янгиликлар 10:49 · 10.07.2025
UzAuto Motors’нинг соф фойдаси нега кескин камайди?