Амжад Масад — код ёзишни элита машғулотдан оммавий имкониятга айлантирган стартапчи

13:37 · 25.12.2025

Ўзбекистонда Damas ва Onix ишлаб чиқариши камайди

10:44 · 25.12.2025

Банкларда “сирли мижоз” усулидаги назорат тадбирлари ўтказилади

9:50 · 25.12.2025

Дунё аҳолисининг энг бой 10 фоизи глобал бойликнинг 75 фоизини назорат қилмоқда

17:07 · 24.12.2025

Ўзбекистонда олтин қуймалар нархи яна тарихий рекордни янгилади

14:14 · 24.12.2025

Тошкентда ўртача ижара нархи қимматлашди

12:09 · 24.12.2025

Тадбиркорларга божхона божини 120 кунгача кечиктириб тўлаш имконияти яратилади

10:41 · 24.12.2025

Олтин сотиш тўхтади, гўшт импорти кескин ўсяпти – Ўзбекистон ташқи савдоси шарҳи

17:43 · 23.12.2025

Ўзбекистонда III чоракда квартиралар нархи долларда 5,5 фоизга ошди — Марказий банк

14:40 · 23.12.2025

Бюджет харажатлари устидан назорат кучайтирилади

11:37 · 23.12.2025

Ўзбекистонда автомобиллар савдоси 6 фоизга ўсди

10:02 · 23.12.2025

Аҳолига истеъмол кредити ва микроқарз ажратиш бўйича максимал миқдорлар белгиланди

16:34 · 22.12.2025

Ўзбекистон ЖСТга аъзолик жараёнида Россия билан музокараларни якунлади

13:58 · 22.12.2025

Банклар томонидан синдикатлашган кредитларни ажратиш тартиби белгиланди

11:21 · 22.12.2025

Ўзбекистонда 2026 йилда қайси солиқлар ставкалари оширилиши маълум бўлди

10:21 · 22.12.2025

Ўзбекистонда 2026 йилдан ҚҚС тушумларининг бир қисми маҳаллий бюджетларда қолади

11:29 · 20.12.2025

Дам олиш кунлари қайси банклар ишлайди?

9:08 · 20.12.2025

Марказий банк бир ойда 4 та банкни жаримага тортди

18:19 · 19.12.2025

Нега рубль қимматлашмоқда ва бунинг оқибати қандай? Оддий сўзлар билан тушунтирамиз

Айримлар ўйлагандек, доллар курси пасаймаяпти, балки рубль барча валюталарга — евро, фунт, франк, лира, дирҳамга нисбатан мустаҳкамланмоқда. Шундай экан, агар рубль жуда тез қимматлашаётган бўлса, демак, унга бўлган талаб ўсган.

Нега рубль қимматлашмоқда ва бунинг оқибати қандай? Оддий сўзлар билан тушунтирамиз

Яқиндагина рубль курси 100 дан юқори кўрсаткичга чиққан эди (долларга нисбатан), ҳозир эса 84,3 га тушди. Курс 80 га, ҳаттоки ундан ҳам пастга тушиши мумкин.

Айримлар ўйлагандек, доллар курси пасаймаяпти, балки рубль барча валюталарга — евро, фунт, франк, лира, дирҳам… нисбатан мустаҳкамланмоқда. Мана, Хитой юанига нисбатан график:

Қарийб 15 рубль бўлган курс 11,5 гача тушди. Ва, эҳтимол, тушишда давом этади. Яъни, бошқа сўз билан айтганда, рубль қадрланмоқда.

Нега бундай бўлаяпти?

Биринчи тушуниш керак бўлган нарса: валюта — бу товар. Ва ҳар қандай товар каби у ҳам:

  • А) Агар унга талаб кам бўлса, арзонлашади («ҳеч кимга керак эмас»)
  • Б) Агар унга талаб юқори бўлса, қимматлашади («ҳаммага керак»)

Шундай экан, агар рубль жуда тез қимматлашаётган бўлса, демак, унга бўлган талаб ўсган. Яъни, дунёда кимдир фаол равишда рубль сотиб ола бошлаган.

Шунингдек, мазкур валюта шунчалик тез қимматлашаётганига қараганда, харид қилинаётган ҳажм улкан. Миллиардлаб, балки ўнлаб ёки юзлаб миллиард рубль.

Бундай катта ҳажмда валюта сотиб олиш учун фақат жуда бой субъектгина қодир бўлиши мумкин. Эҳтимол, бу қандайдир давлат. Ёки миллиардлаб сармояга эга инвесторлар армияси.

«Рубль сотиб олиш» деганда қуйидаги жараён назарда тутиляпти: номаълум кимса чет эл валютасини (доллар, евро ва ҳ.к.) олиб, уни рублга айирбошламоқда.

Нега рубль сотиб олишяпти? Россия ичида нимадир сотиб олишга, яъни Россияга инвестиция қилиш учун. Ва айнан шу ерда санкцияларнинг бекор қилиниши ва АҚШ билан муносабатларнинг илиқлашиши мавзусига яқинлашиш мумкин. Мутахассисларга кўра, «рубльни оммавий равишда сотиб олаётган жуда бой кимса» АҚШ ҳукумати билан бевосита боғлиқ.

Бу кимса бошқалар билмайдиган нимадирни олдиндан биляпти. Масалан:

  • У биладики, яқин орада санкциялар бекор қилинади;
  • Ёки Россия ва АҚШ ўртасида қандайдир қўшма корхоналар очилади;
  • Ёки Россия АҚШни қандайдир стратегик ресурсларига йўл қўяди ва ҳ.к.

Қисқаси, номаълум шахс олдиндан улкан миқдорда рубль тўплаяпти, кейин эса бу маблағларни Россия иқтисодиётига сармоя қилиш учун ишлатишни режалаштираяпти.

Масалан, чет элликлар кутилмаганда «Газпром» ва «Роснефть» акцияларини улкан миқдорда сотиб олиши мумкин. Бу эса ушбу акцияларнинг курсини оширади.

Яқинда Россия энергетика вазири Александр Новак қуйидагича баёнот берди: «Биз геосиёсий вазиятни ҳисобга олган ҳолда, ташқи капиталнинг ички бозорга оқиб келаётганини кузатяпмиз…»

Демак, вазир юқоридаги тахминларни тасдиқлаяпти: чет эллик инвесторлар Россия бозорига оммавий равишда киришга тайёргарлик кўряпти. Шунинг учун рублнинг мустаҳкамланиши — АҚШ билан можаронинг якунланиши яқинлашаётганининг энг яхши индикаторидир.

Бундан кейин нима бўлади?

Жуда қиммат рубль Россия учун манфаатли эмаслигини унутмаслик керак. Бу йилги бюджет 1 доллар 94 рублдан келиб чиққан ҳолда шакллантирилган.

Агар рубль мустаҳкамланаверса, бу унчалик яхши эмас. Чунки Россия кўпроқ сотади, камроқ сотиб олади. Демак, маҳсулотларимизнинг экспортидан олинадиган даромад рубл ҳисобида камаяди.

Бу қандай ишлайди?

Масалан, нефтнинг нархи 70 доллар бўлса:

  • Агар курс 94 рубль/доллар бўлса, ҳар бир баррел учун 6580 рубль (70×94) олинади.
  • Агар курс 84 рубль/доллар бўлса, ҳар бир баррел учун 5880 рубль (70×84) олинади. Бу эса 700 рубль кам (яъни 10 фоиз камайиш).

Шундай қилиб, агар рубль мустаҳкамланса, бюджетга тушадиган рубл миқдори камаяди. Мана шундай «парадокс».

Шу сабабли Россия Марказий банки ва Молия вазирлиги миллий валюта курсини сунъий равишда туширишга ҳаракат қилади. Яъни 84 рубль/доллардан 90 рубль/долларгача кўтаришга интилади.

Бу қанчалик муваффақиятли бўлишини билмаймиз, чунки бу ерда Россия молиявий ҳокимияти билан чет эл инвесторлари ўртасида кураш бошланади. Бизга рубль бироз қимматлашгани фойда, уларга эса арзонлашиши манфаатли.

 

Амжад Масад — код ёзишни элита машғулотдан оммавий имкониятга айлантирган стартапчи
Миллиардерлар, Янгиликлар 13:37 · 25.12.2025
Амжад Масад — код ёзишни элита машғулотдан оммавий имкониятга айлантирган стартапчи
Ўзбекистонда Damas ва Onix ишлаб чиқариши камайди
Авто, Янгиликлар 10:44 · 25.12.2025
Ўзбекистонда Damas ва Onix ишлаб чиқариши камайди
Банкларда “сирли мижоз” усулидаги назорат тадбирлари ўтказилади
Янгиликлар 9:50 · 25.12.2025
Банкларда “сирли мижоз” усулидаги назорат тадбирлари ўтказилади
Дунё аҳолисининг энг бой 10 фоизи глобал бойликнинг 75 фоизини назорат қилмоқда
Янгиликлар 17:07 · 24.12.2025
Дунё аҳолисининг энг бой 10 фоизи глобал бойликнинг 75 фоизини назорат қилмоқда
Ўзбекистонда олтин қуймалар нархи яна тарихий рекордни янгилади
Янгиликлар 14:14 · 24.12.2025
Ўзбекистонда олтин қуймалар нархи яна тарихий рекордни янгилади
Тошкентда ўртача ижара нархи қимматлашди
Янгиликлар 12:09 · 24.12.2025
Тошкентда ўртача ижара нархи қимматлашди