Тошкентда иссиқ сув ва иссиқлик таъминоти: нега ҳам нарх, ҳам субсидия оширилмоқда?

12:33 · 07.11.2025

Ўзбекистонда Apple Pay ва Google Pay тўлов тизимлари ишга тушади

10:26 · 07.11.2025

Солиқ мобил иловасининг амалдаги версияси 1 декабрдан ишламайди

15:55 · 06.11.2025

Олтин нархининг ошиши Ўзбекистон бюджетига кўпроқ даромад келтирди — МБ

11:39 · 06.11.2025

Ўзбекистонда 2026 йилдан давлат ижтимоий суғуртасининг янги тизими жорий этилади

17:07 · 05.11.2025

Ўзбекистонда қарийб 150 минг киши ўз-ўзига кредит олишни тақиқлади

11:28 · 05.11.2025

Ҳудудлар кесимида: аҳоли жон бошига даромад бўйича етакчилар ва паст кўрсаткичлар

10:02 · 05.11.2025

Марказий банк учта янги микромолия ташкилотини рўйхатдан ўтказди

10:38 · 04.11.2025

Банклар энди мобил илова орқали олтин сотиши мумкин

9:35 · 04.11.2025

Сенат сунъий интеллектдан фойдаланишни тартибга солувчи қонунни маъқуллади

14:18 · 03.11.2025

Ўзбекистонда йиллик инфляция 7,8 фоизгача пасайди

10:35 · 03.11.2025

Ўзбекистонда устав капитали камида 300 млрд сўм бўлган қайта суғурта компанияси ташкил этилади

15:49 · 31.10.2025

Ўзбекистон аҳолиси даромадлари 9 ойда 8,4 фоизга ошди

10:20 · 31.10.2025

Ўзбекистонда кузатилмайдиган иқтисодиёт ҳажми 36,1 млрд доллардан ошди

17:09 · 30.10.2025

Ўзбекистонда асосий товарлар нархи барқарорлаштирилади

15:09 · 30.10.2025

Ҳомиладорлик ва меҳнатга лаёқатсизлик нафақаларини энди иш берувчи эмас, давлат тўлайди

10:12 · 30.10.2025

Ўзбекистонда аҳоли сотиб олганидан кўра кўпроқ валюта сотмоқда

13:47 · 29.10.2025

Ижтимоий нафақа ва ёрдам пулларидан кредит қарзини ундириш тақиқланади

9:13 · 29.10.2025

Нега рубль қимматлашмоқда ва бунинг оқибати қандай? Оддий сўзлар билан тушунтирамиз

Айримлар ўйлагандек, доллар курси пасаймаяпти, балки рубль барча валюталарга — евро, фунт, франк, лира, дирҳамга нисбатан мустаҳкамланмоқда. Шундай экан, агар рубль жуда тез қимматлашаётган бўлса, демак, унга бўлган талаб ўсган.

Нега рубль қимматлашмоқда ва бунинг оқибати қандай? Оддий сўзлар билан тушунтирамиз

Яқиндагина рубль курси 100 дан юқори кўрсаткичга чиққан эди (долларга нисбатан), ҳозир эса 84,3 га тушди. Курс 80 га, ҳаттоки ундан ҳам пастга тушиши мумкин.

Айримлар ўйлагандек, доллар курси пасаймаяпти, балки рубль барча валюталарга — евро, фунт, франк, лира, дирҳам… нисбатан мустаҳкамланмоқда. Мана, Хитой юанига нисбатан график:

Қарийб 15 рубль бўлган курс 11,5 гача тушди. Ва, эҳтимол, тушишда давом этади. Яъни, бошқа сўз билан айтганда, рубль қадрланмоқда.

Нега бундай бўлаяпти?

Биринчи тушуниш керак бўлган нарса: валюта — бу товар. Ва ҳар қандай товар каби у ҳам:

  • А) Агар унга талаб кам бўлса, арзонлашади («ҳеч кимга керак эмас»)
  • Б) Агар унга талаб юқори бўлса, қимматлашади («ҳаммага керак»)

Шундай экан, агар рубль жуда тез қимматлашаётган бўлса, демак, унга бўлган талаб ўсган. Яъни, дунёда кимдир фаол равишда рубль сотиб ола бошлаган.

Шунингдек, мазкур валюта шунчалик тез қимматлашаётганига қараганда, харид қилинаётган ҳажм улкан. Миллиардлаб, балки ўнлаб ёки юзлаб миллиард рубль.

Бундай катта ҳажмда валюта сотиб олиш учун фақат жуда бой субъектгина қодир бўлиши мумкин. Эҳтимол, бу қандайдир давлат. Ёки миллиардлаб сармояга эга инвесторлар армияси.

«Рубль сотиб олиш» деганда қуйидаги жараён назарда тутиляпти: номаълум кимса чет эл валютасини (доллар, евро ва ҳ.к.) олиб, уни рублга айирбошламоқда.

Нега рубль сотиб олишяпти? Россия ичида нимадир сотиб олишга, яъни Россияга инвестиция қилиш учун. Ва айнан шу ерда санкцияларнинг бекор қилиниши ва АҚШ билан муносабатларнинг илиқлашиши мавзусига яқинлашиш мумкин. Мутахассисларга кўра, «рубльни оммавий равишда сотиб олаётган жуда бой кимса» АҚШ ҳукумати билан бевосита боғлиқ.

Бу кимса бошқалар билмайдиган нимадирни олдиндан биляпти. Масалан:

  • У биладики, яқин орада санкциялар бекор қилинади;
  • Ёки Россия ва АҚШ ўртасида қандайдир қўшма корхоналар очилади;
  • Ёки Россия АҚШни қандайдир стратегик ресурсларига йўл қўяди ва ҳ.к.

Қисқаси, номаълум шахс олдиндан улкан миқдорда рубль тўплаяпти, кейин эса бу маблағларни Россия иқтисодиётига сармоя қилиш учун ишлатишни режалаштираяпти.

Масалан, чет элликлар кутилмаганда «Газпром» ва «Роснефть» акцияларини улкан миқдорда сотиб олиши мумкин. Бу эса ушбу акцияларнинг курсини оширади.

Яқинда Россия энергетика вазири Александр Новак қуйидагича баёнот берди: «Биз геосиёсий вазиятни ҳисобга олган ҳолда, ташқи капиталнинг ички бозорга оқиб келаётганини кузатяпмиз…»

Демак, вазир юқоридаги тахминларни тасдиқлаяпти: чет эллик инвесторлар Россия бозорига оммавий равишда киришга тайёргарлик кўряпти. Шунинг учун рублнинг мустаҳкамланиши — АҚШ билан можаронинг якунланиши яқинлашаётганининг энг яхши индикаторидир.

Бундан кейин нима бўлади?

Жуда қиммат рубль Россия учун манфаатли эмаслигини унутмаслик керак. Бу йилги бюджет 1 доллар 94 рублдан келиб чиққан ҳолда шакллантирилган.

Агар рубль мустаҳкамланаверса, бу унчалик яхши эмас. Чунки Россия кўпроқ сотади, камроқ сотиб олади. Демак, маҳсулотларимизнинг экспортидан олинадиган даромад рубл ҳисобида камаяди.

Бу қандай ишлайди?

Масалан, нефтнинг нархи 70 доллар бўлса:

  • Агар курс 94 рубль/доллар бўлса, ҳар бир баррел учун 6580 рубль (70×94) олинади.
  • Агар курс 84 рубль/доллар бўлса, ҳар бир баррел учун 5880 рубль (70×84) олинади. Бу эса 700 рубль кам (яъни 10 фоиз камайиш).

Шундай қилиб, агар рубль мустаҳкамланса, бюджетга тушадиган рубл миқдори камаяди. Мана шундай «парадокс».

Шу сабабли Россия Марказий банки ва Молия вазирлиги миллий валюта курсини сунъий равишда туширишга ҳаракат қилади. Яъни 84 рубль/доллардан 90 рубль/долларгача кўтаришга интилади.

Бу қанчалик муваффақиятли бўлишини билмаймиз, чунки бу ерда Россия молиявий ҳокимияти билан чет эл инвесторлари ўртасида кураш бошланади. Бизга рубль бироз қимматлашгани фойда, уларга эса арзонлашиши манфаатли.

 

Тошкентда иссиқ сув ва иссиқлик таъминоти: нега ҳам нарх, ҳам субсидия оширилмоқда?
Янгиликлар 12:33 · 07.11.2025
Тошкентда иссиқ сув ва иссиқлик таъминоти: нега ҳам нарх, ҳам субсидия оширилмоқда?
Ўзбекистонда Apple Pay ва Google Pay тўлов тизимлари ишга тушади
Технология, Янгиликлар 10:26 · 07.11.2025
Ўзбекистонда Apple Pay ва Google Pay тўлов тизимлари ишга тушади
Солиқ мобил иловасининг амалдаги версияси 1 декабрдан ишламайди
Янгиликлар 15:55 · 06.11.2025
Солиқ мобил иловасининг амалдаги версияси 1 декабрдан ишламайди
Олтин нархининг ошиши Ўзбекистон бюджетига кўпроқ даромад келтирди — МБ
Янгиликлар 11:39 · 06.11.2025
Олтин нархининг ошиши Ўзбекистон бюджетига кўпроқ даромад келтирди — МБ
Ўзбекистонда 2026 йилдан давлат ижтимоий суғуртасининг янги тизими жорий этилади
Янгиликлар 17:07 · 05.11.2025
Ўзбекистонда 2026 йилдан давлат ижтимоий суғуртасининг янги тизими жорий этилади
Ўзбекистонда қарийб 150 минг киши ўз-ўзига кредит олишни тақиқлади
Янгиликлар 11:28 · 05.11.2025
Ўзбекистонда қарийб 150 минг киши ўз-ўзига кредит олишни тақиқлади