Ўзбекистонда “Ҳалол” сертификатлаш тизими жорий этилди

14:57 · 30.12.2025

Январь ойи пенсиялари қачон тўланади?

10:07 · 30.12.2025

Ўзбекистонда доллар курси 2025 йилда қандай ўзгарди?

9:17 · 30.12.2025

2026 йил учун давлат бюджети даромадлари прогнози тасдиқланди

17:10 · 29.12.2025

ҚҚСни ҳисоблаш ва солиқ ставкалари ўзгаради, «касаллик нафақалари»ни тўлаш тизими жорий этилади. Қонунчиликда нималар ўзгаради?

14:08 · 29.12.2025

Тўғридан-тўғри шартномалар бўйича харид қилинадиган товарлар рўйхати бекор қилинади

12:02 · 29.12.2025

Марказий банк: Ўзбекистонда иш ҳақи ва вакантлар сони сезиларли ошди

9:19 · 29.12.2025

Дам олиш кунлари қайси банклар ишлайди?

8:59 · 27.12.2025

2026 йилдан ҚҚС тушумининг бир қисми ҳудудларда қолдирилади

16:46 · 26.12.2025

Ўзбекистонда 2030 йилгача олтин ишлаб чиқариш ҳажми 175 тоннага етказилади

15:17 · 26.12.2025

Ўзбекистонда битта хонадон учун ажратиладиган имтиёзли ипотека кредити миқдори 15 фоизга оширилади

15:00 · 26.12.2025

ЯТТ ва ўзини ўзи банд қилган шахслар 1 январдан бошлаб 1 фоизли ставкада солиқ тўлайди

10:35 · 26.12.2025

Амжад Масад — код ёзишни элита машғулотдан оммавий имкониятга айлантирган стартапчи

13:37 · 25.12.2025

Ўзбекистонда Damas ва Onix ишлаб чиқариши камайди

10:44 · 25.12.2025

Банкларда “сирли мижоз” усулидаги назорат тадбирлари ўтказилади

9:50 · 25.12.2025

Дунё аҳолисининг энг бой 10 фоизи глобал бойликнинг 75 фоизини назорат қилмоқда

17:07 · 24.12.2025

Ўзбекистонда олтин қуймалар нархи яна тарихий рекордни янгилади

14:14 · 24.12.2025

Тошкентда ўртача ижара нархи қимматлашди

12:09 · 24.12.2025

Нега рубль қимматлашмоқда ва бунинг оқибати қандай? Оддий сўзлар билан тушунтирамиз

Айримлар ўйлагандек, доллар курси пасаймаяпти, балки рубль барча валюталарга — евро, фунт, франк, лира, дирҳамга нисбатан мустаҳкамланмоқда. Шундай экан, агар рубль жуда тез қимматлашаётган бўлса, демак, унга бўлган талаб ўсган.

Нега рубль қимматлашмоқда ва бунинг оқибати қандай? Оддий сўзлар билан тушунтирамиз

Яқиндагина рубль курси 100 дан юқори кўрсаткичга чиққан эди (долларга нисбатан), ҳозир эса 84,3 га тушди. Курс 80 га, ҳаттоки ундан ҳам пастга тушиши мумкин.

Айримлар ўйлагандек, доллар курси пасаймаяпти, балки рубль барча валюталарга — евро, фунт, франк, лира, дирҳам… нисбатан мустаҳкамланмоқда. Мана, Хитой юанига нисбатан график:

Қарийб 15 рубль бўлган курс 11,5 гача тушди. Ва, эҳтимол, тушишда давом этади. Яъни, бошқа сўз билан айтганда, рубль қадрланмоқда.

Нега бундай бўлаяпти?

Биринчи тушуниш керак бўлган нарса: валюта — бу товар. Ва ҳар қандай товар каби у ҳам:

  • А) Агар унга талаб кам бўлса, арзонлашади («ҳеч кимга керак эмас»)
  • Б) Агар унга талаб юқори бўлса, қимматлашади («ҳаммага керак»)

Шундай экан, агар рубль жуда тез қимматлашаётган бўлса, демак, унга бўлган талаб ўсган. Яъни, дунёда кимдир фаол равишда рубль сотиб ола бошлаган.

Шунингдек, мазкур валюта шунчалик тез қимматлашаётганига қараганда, харид қилинаётган ҳажм улкан. Миллиардлаб, балки ўнлаб ёки юзлаб миллиард рубль.

Бундай катта ҳажмда валюта сотиб олиш учун фақат жуда бой субъектгина қодир бўлиши мумкин. Эҳтимол, бу қандайдир давлат. Ёки миллиардлаб сармояга эга инвесторлар армияси.

«Рубль сотиб олиш» деганда қуйидаги жараён назарда тутиляпти: номаълум кимса чет эл валютасини (доллар, евро ва ҳ.к.) олиб, уни рублга айирбошламоқда.

Нега рубль сотиб олишяпти? Россия ичида нимадир сотиб олишга, яъни Россияга инвестиция қилиш учун. Ва айнан шу ерда санкцияларнинг бекор қилиниши ва АҚШ билан муносабатларнинг илиқлашиши мавзусига яқинлашиш мумкин. Мутахассисларга кўра, «рубльни оммавий равишда сотиб олаётган жуда бой кимса» АҚШ ҳукумати билан бевосита боғлиқ.

Бу кимса бошқалар билмайдиган нимадирни олдиндан биляпти. Масалан:

  • У биладики, яқин орада санкциялар бекор қилинади;
  • Ёки Россия ва АҚШ ўртасида қандайдир қўшма корхоналар очилади;
  • Ёки Россия АҚШни қандайдир стратегик ресурсларига йўл қўяди ва ҳ.к.

Қисқаси, номаълум шахс олдиндан улкан миқдорда рубль тўплаяпти, кейин эса бу маблағларни Россия иқтисодиётига сармоя қилиш учун ишлатишни режалаштираяпти.

Масалан, чет элликлар кутилмаганда «Газпром» ва «Роснефть» акцияларини улкан миқдорда сотиб олиши мумкин. Бу эса ушбу акцияларнинг курсини оширади.

Яқинда Россия энергетика вазири Александр Новак қуйидагича баёнот берди: «Биз геосиёсий вазиятни ҳисобга олган ҳолда, ташқи капиталнинг ички бозорга оқиб келаётганини кузатяпмиз…»

Демак, вазир юқоридаги тахминларни тасдиқлаяпти: чет эллик инвесторлар Россия бозорига оммавий равишда киришга тайёргарлик кўряпти. Шунинг учун рублнинг мустаҳкамланиши — АҚШ билан можаронинг якунланиши яқинлашаётганининг энг яхши индикаторидир.

Бундан кейин нима бўлади?

Жуда қиммат рубль Россия учун манфаатли эмаслигини унутмаслик керак. Бу йилги бюджет 1 доллар 94 рублдан келиб чиққан ҳолда шакллантирилган.

Агар рубль мустаҳкамланаверса, бу унчалик яхши эмас. Чунки Россия кўпроқ сотади, камроқ сотиб олади. Демак, маҳсулотларимизнинг экспортидан олинадиган даромад рубл ҳисобида камаяди.

Бу қандай ишлайди?

Масалан, нефтнинг нархи 70 доллар бўлса:

  • Агар курс 94 рубль/доллар бўлса, ҳар бир баррел учун 6580 рубль (70×94) олинади.
  • Агар курс 84 рубль/доллар бўлса, ҳар бир баррел учун 5880 рубль (70×84) олинади. Бу эса 700 рубль кам (яъни 10 фоиз камайиш).

Шундай қилиб, агар рубль мустаҳкамланса, бюджетга тушадиган рубл миқдори камаяди. Мана шундай «парадокс».

Шу сабабли Россия Марказий банки ва Молия вазирлиги миллий валюта курсини сунъий равишда туширишга ҳаракат қилади. Яъни 84 рубль/доллардан 90 рубль/долларгача кўтаришга интилади.

Бу қанчалик муваффақиятли бўлишини билмаймиз, чунки бу ерда Россия молиявий ҳокимияти билан чет эл инвесторлари ўртасида кураш бошланади. Бизга рубль бироз қимматлашгани фойда, уларга эса арзонлашиши манфаатли.

 

Ўзбекистонда “Ҳалол” сертификатлаш тизими жорий этилди
Янгиликлар 14:57 · 30.12.2025
Ўзбекистонда “Ҳалол” сертификатлаш тизими жорий этилди
Январь ойи пенсиялари қачон тўланади?
Янгиликлар 10:07 · 30.12.2025
Январь ойи пенсиялари қачон тўланади?
Ўзбекистонда доллар курси 2025 йилда қандай ўзгарди?
Янгиликлар 9:17 · 30.12.2025
Ўзбекистонда доллар курси 2025 йилда қандай ўзгарди?
2026 йил учун давлат бюджети даромадлари прогнози тасдиқланди
Янгиликлар 17:10 · 29.12.2025
2026 йил учун давлат бюджети даромадлари прогнози тасдиқланди
ҚҚСни ҳисоблаш ва солиқ ставкалари ўзгаради, «касаллик нафақалари»ни тўлаш тизими жорий этилади. Қонунчиликда нималар ўзгаради?
Янгиликлар 14:08 · 29.12.2025
ҚҚСни ҳисоблаш ва солиқ ставкалари ўзгаради, «касаллик нафақалари»ни тўлаш тизими жорий этилади. Қонунчиликда нималар ўзгаради?
Тўғридан-тўғри шартномалар бўйича харид қилинадиган товарлар рўйхати бекор қилинади
Янгиликлар 12:02 · 29.12.2025
Тўғридан-тўғри шартномалар бўйича харид қилинадиган товарлар рўйхати бекор қилинади