Марказий банк: Ўзбекистонда валюта таклифи талабдан тезроқ ўсмоқда

17:05 · 22.11.2025

Ўзбекистонга хориждан пул ўтказмалари қарийб 16 млрд долларга етди

14:06 · 21.11.2025

Ўзбекистонда иккиламчи уй-жой нархлари бир ойда 2,4 фоизга ўсди — ИТИМ

10:40 · 21.11.2025

Ўзбекистонда 2040 йилгача ипотека портфели 10 баробарга оширилади

18:03 · 20.11.2025

Шерзод Кудбиев Солиқ қўмитаси раислигидан кетди

16:01 · 20.11.2025

Қарздор аҳолининг 61 фоизи кредитини ўз вақтида тўлашга қийналмоқда — Марказий банк

11:49 · 20.11.2025

Ўзбекистонда қайтарилмаётган микроқарзлар миқдори кескин ортди

10:20 · 20.11.2025

Ўзбекистонда автомобиллар сотуви 11 фоизга ошди

14:06 · 19.11.2025

Ўзбекистонда уй-жойларнинг бозор нархи мулкнинг реал қиймати билан деярли тенглашди

11:17 · 19.11.2025

Ўзбекистоннинг ўтган йилги ялпи ички маҳсулоти қайта ҳисоблангач, 121,4 млрд долларга етди

13:46 · 18.11.2025

Ўзбекистонда биринчи марта иш ҳақлари кўчмас мулк нархларидан тезроқ ўсди — Марказий банк

11:18 · 18.11.2025

UzAutoMotors, “Ўзбекнефтгаз” ва “Навоийазот” тўлаган солиқлар сезиларли камайди

16:31 · 17.11.2025

Ўзбекистон банкларни хусусийлаштириш стратегиясини ўзгартирмоқда — Fitch

12:04 · 17.11.2025

ЯТТларга фирма номига эга бўлишга рухсат берилади

10:18 · 17.11.2025

Тиббиёт муассасаларига йўлланмасиз мурожаат қилганларга пулли хизмат кўрсатилади

16:44 · 14.11.2025

Ипотека облигацияларининг муомаласини амалга ошириш тартиби белгиланди

10:06 · 14.11.2025

Ўзбекистонда иккиламчи уй-жой нархлари долларда 5 фоизга ошди

15:03 · 13.11.2025

Банк ҳисобварақларини очиш, юритиш ва ёпиш тартиби белгиланди

10:30 · 13.11.2025

Нега рубль қимматлашмоқда ва бунинг оқибати қандай? Оддий сўзлар билан тушунтирамиз

Айримлар ўйлагандек, доллар курси пасаймаяпти, балки рубль барча валюталарга — евро, фунт, франк, лира, дирҳамга нисбатан мустаҳкамланмоқда. Шундай экан, агар рубль жуда тез қимматлашаётган бўлса, демак, унга бўлган талаб ўсган.

Нега рубль қимматлашмоқда ва бунинг оқибати қандай? Оддий сўзлар билан тушунтирамиз

Яқиндагина рубль курси 100 дан юқори кўрсаткичга чиққан эди (долларга нисбатан), ҳозир эса 84,3 га тушди. Курс 80 га, ҳаттоки ундан ҳам пастга тушиши мумкин.

Айримлар ўйлагандек, доллар курси пасаймаяпти, балки рубль барча валюталарга — евро, фунт, франк, лира, дирҳам… нисбатан мустаҳкамланмоқда. Мана, Хитой юанига нисбатан график:

Қарийб 15 рубль бўлган курс 11,5 гача тушди. Ва, эҳтимол, тушишда давом этади. Яъни, бошқа сўз билан айтганда, рубль қадрланмоқда.

Нега бундай бўлаяпти?

Биринчи тушуниш керак бўлган нарса: валюта — бу товар. Ва ҳар қандай товар каби у ҳам:

  • А) Агар унга талаб кам бўлса, арзонлашади («ҳеч кимга керак эмас»)
  • Б) Агар унга талаб юқори бўлса, қимматлашади («ҳаммага керак»)

Шундай экан, агар рубль жуда тез қимматлашаётган бўлса, демак, унга бўлган талаб ўсган. Яъни, дунёда кимдир фаол равишда рубль сотиб ола бошлаган.

Шунингдек, мазкур валюта шунчалик тез қимматлашаётганига қараганда, харид қилинаётган ҳажм улкан. Миллиардлаб, балки ўнлаб ёки юзлаб миллиард рубль.

Бундай катта ҳажмда валюта сотиб олиш учун фақат жуда бой субъектгина қодир бўлиши мумкин. Эҳтимол, бу қандайдир давлат. Ёки миллиардлаб сармояга эга инвесторлар армияси.

«Рубль сотиб олиш» деганда қуйидаги жараён назарда тутиляпти: номаълум кимса чет эл валютасини (доллар, евро ва ҳ.к.) олиб, уни рублга айирбошламоқда.

Нега рубль сотиб олишяпти? Россия ичида нимадир сотиб олишга, яъни Россияга инвестиция қилиш учун. Ва айнан шу ерда санкцияларнинг бекор қилиниши ва АҚШ билан муносабатларнинг илиқлашиши мавзусига яқинлашиш мумкин. Мутахассисларга кўра, «рубльни оммавий равишда сотиб олаётган жуда бой кимса» АҚШ ҳукумати билан бевосита боғлиқ.

Бу кимса бошқалар билмайдиган нимадирни олдиндан биляпти. Масалан:

  • У биладики, яқин орада санкциялар бекор қилинади;
  • Ёки Россия ва АҚШ ўртасида қандайдир қўшма корхоналар очилади;
  • Ёки Россия АҚШни қандайдир стратегик ресурсларига йўл қўяди ва ҳ.к.

Қисқаси, номаълум шахс олдиндан улкан миқдорда рубль тўплаяпти, кейин эса бу маблағларни Россия иқтисодиётига сармоя қилиш учун ишлатишни режалаштираяпти.

Масалан, чет элликлар кутилмаганда «Газпром» ва «Роснефть» акцияларини улкан миқдорда сотиб олиши мумкин. Бу эса ушбу акцияларнинг курсини оширади.

Яқинда Россия энергетика вазири Александр Новак қуйидагича баёнот берди: «Биз геосиёсий вазиятни ҳисобга олган ҳолда, ташқи капиталнинг ички бозорга оқиб келаётганини кузатяпмиз…»

Демак, вазир юқоридаги тахминларни тасдиқлаяпти: чет эллик инвесторлар Россия бозорига оммавий равишда киришга тайёргарлик кўряпти. Шунинг учун рублнинг мустаҳкамланиши — АҚШ билан можаронинг якунланиши яқинлашаётганининг энг яхши индикаторидир.

Бундан кейин нима бўлади?

Жуда қиммат рубль Россия учун манфаатли эмаслигини унутмаслик керак. Бу йилги бюджет 1 доллар 94 рублдан келиб чиққан ҳолда шакллантирилган.

Агар рубль мустаҳкамланаверса, бу унчалик яхши эмас. Чунки Россия кўпроқ сотади, камроқ сотиб олади. Демак, маҳсулотларимизнинг экспортидан олинадиган даромад рубл ҳисобида камаяди.

Бу қандай ишлайди?

Масалан, нефтнинг нархи 70 доллар бўлса:

  • Агар курс 94 рубль/доллар бўлса, ҳар бир баррел учун 6580 рубль (70×94) олинади.
  • Агар курс 84 рубль/доллар бўлса, ҳар бир баррел учун 5880 рубль (70×84) олинади. Бу эса 700 рубль кам (яъни 10 фоиз камайиш).

Шундай қилиб, агар рубль мустаҳкамланса, бюджетга тушадиган рубл миқдори камаяди. Мана шундай «парадокс».

Шу сабабли Россия Марказий банки ва Молия вазирлиги миллий валюта курсини сунъий равишда туширишга ҳаракат қилади. Яъни 84 рубль/доллардан 90 рубль/долларгача кўтаришга интилади.

Бу қанчалик муваффақиятли бўлишини билмаймиз, чунки бу ерда Россия молиявий ҳокимияти билан чет эл инвесторлари ўртасида кураш бошланади. Бизга рубль бироз қимматлашгани фойда, уларга эса арзонлашиши манфаатли.

 

Марказий банк: Ўзбекистонда валюта таклифи талабдан тезроқ ўсмоқда
Янгиликлар 17:05 · 22.11.2025
Марказий банк: Ўзбекистонда валюта таклифи талабдан тезроқ ўсмоқда
Ўзбекистонга хориждан пул ўтказмалари қарийб 16 млрд долларга етди
Янгиликлар 14:06 · 21.11.2025
Ўзбекистонга хориждан пул ўтказмалари қарийб 16 млрд долларга етди
Ўзбекистонда иккиламчи уй-жой нархлари бир ойда 2,4 фоизга ўсди — ИТИМ
Янгиликлар 10:40 · 21.11.2025
Ўзбекистонда иккиламчи уй-жой нархлари бир ойда 2,4 фоизга ўсди — ИТИМ
Ўзбекистонда 2040 йилгача ипотека портфели 10 баробарга оширилади
Янгиликлар 18:03 · 20.11.2025
Ўзбекистонда 2040 йилгача ипотека портфели 10 баробарга оширилади
Шерзод Кудбиев Солиқ қўмитаси раислигидан кетди
Янгиликлар 16:01 · 20.11.2025
Шерзод Кудбиев Солиқ қўмитаси раислигидан кетди
Қарздор аҳолининг 61 фоизи кредитини ўз вақтида тўлашга қийналмоқда — Марказий банк
Иқтисодиёт, Янгиликлар 11:49 · 20.11.2025
Қарздор аҳолининг 61 фоизи кредитини ўз вақтида тўлашга қийналмоқда — Марказий банк