Ўзбекистоннинг келгуси 5 йилликдаги тараққиёт стратегиясида ташқи қарзни ЯИМга нисбатан 60 фоиздан оширмаслик мақсади белгиланмоқда. Молия вазирлиги Давлат қарзи департаменти директори Жасур Қаршибоев бу мақсад қанчалик реаллигига оид саволга жавоб берди.

«Ташқи қарз мана шу 60 фоиздан ўсиб кетмаслигининг механизмлари бор. Биринчи механизми — қонун. 2021 йилдан бошлаб давлат бюджети тўғрисидаги қонунда (2022 йилда ҳам шундай кўрсаткич бор) давлат қарзининг қолдиғи ЯИМга нисбатан 60 фоиздан ошмаслиги кераклиги белгиланган. Яъни бу қонун бизга уни ижро қилиш мажбуриятини юклайди», — дейди у.

Молия вазирлиги вакилининг сўзларига кўра, Ўзбекистон ташқи қарзни ЯИМга нисбати 50 фоизга ҳам етказмасликни мақсад қилган.

«Шундан келиб чиқиб ҳисоб-китоб қиламиз. Тўғрисини айтиш керак, халқимизда ҳукуматнинг [ташқи қарзни] 60 фоизгача ошириш нияти бор деган хавотир йўқ эмас. Бироқ биз 50 фоизгача ҳам етказмаслик ниятидамиз», — дейди Жасур Қаршибоев.

Таъкидланишича, давлат қарзининг ҳажми ҳозирги кунга келиб барқарорлашган.

«Ҳар йилги олдиндан лимитларни белгилаб бориш натижасида бизда давлат қарзининг ҳажми ҳозирги кунга келиб барқарорлашди. Мисол учун, 2021 йилнинг бошида ЯИМга нисбатан давлат қарзининг ҳажми 38,8 фоизни ташкил этганди, йил давомида эса бу кўрсаткич сал пасайди, яъни давлат қарзининг ўсиш темпи барқарорлашди», — дейди Молия вазирлиги вакили.

Таъкидланишича, Ўзбекистон ташқи қарзи аввал жалб қилинган кредитлар ҳисобига ҳали ўсишда давом этади. Бироқ 2023–2024 йилдан бошлаб қарз ҳажми камайиши кутилмоқда.

«Олдин жалб қилинган қарзларнинг ўзлаштирилиши натижасида яна бир неча йил давомида ўсиш тенденцияси кузатилади, 2023–2024 йилдан бошлаб қарз ҳажми камайиши, яъни ЯИМга нисбатан барқарорлашиши ва пастга қараб тушиш тенденцияси кутилмоқда», — дейди Жасур Қаршибоев.

Шунингдек, Молия вазирлиги вакили Ўзбекистон ташқи қарзига қўйилган лимит ЯИМга нисбатан нега айнан 60 фоиздан ошмаслигига изоҳ берган.

«Нима учун лимит 60 фоиз этиб белгиланган? Айрим қўшни давлатларда ҳам қарз кўрсаткичлари лимитлари бошида пастроқ қўйилган. Лекин 2020 йилда кўрдик, кутилмаган шоклар бўлади, бундай шароитда ЯИМ ўсмай қолади. Шундай ҳолат бўлса, биз қонунни қайтадан кўришга мажбур бўлишимиз мумкин. Шунинг олдини олиш учун нисбатан мақсадли кўрсаткичимиз 60 фоиз деб қўйилмоқда», — дейди Молия вазирлиги расмийси 12 январь куни Халқаро пресс-клуб сессиясида.

Ўзбекистоннинг умумий ташқи қарзи 2021 йил 1 октябрь ҳолатига 37,6 миллиард долларни ташкил қилганди. Бу – 2021 йил 1 январига нисбатан 11 фоизга ёки 3,7 миллиард долларга кўп.

Маълумот учун, 2022 йилги давлат бюджетига асосан, 2022 йилда давлат ташқи қарзларини жалб қилиш бўйича йиллик имзоланадиган янги битимларнинг чекланган ҳажми 4,5 миллиард доллар, Ўзбекистон номидан чиқариладиган давлат қимматли қоғозларининг чекланган соф ҳажми 6 триллион сўм миқдорида белгиланган.

Аввалроқ Ўзбекистоннинг умумий ташқи қарзи 2022 йил охиригача 30,4 миллиард долларга етиши прогноз қилинганди.