Россиянинг Украинадаги уруши паст ва ўрта даромадли мамлакатларда қашшоқлик даражасининг ошишига олиб келиши, ўнлаб мамлакатларда қарз инқирозини келтириб чиқариши ва миллионлаб одамларнинг қашшоқлашишига сабаб бўлиши мумкин. Бу ҳақда Financial Times Жаҳон банкининг (ЖБ) адолатли ўсиш, молия ва институтлар бўйича вице-президенти Индермит Гиллга таяниб хабар берди.

Маълум қилинишича, товар нархларининг юқорилиги, савдо ўсишининг секинлашиши, фоиз ставкаларининг ошиши ва долларнинг кучайиши кўплаб мамлакатларда фискал юкни ошириб, уларнинг давлат қарзларига хизмат кўрсатишни қийинлаштиради.

Гиллнинг фикрича, нефть ва буғдой нархининг кескин кўтарилиши, агар уруш 6–12 ой ичида якунланмаса, ривожланаётган мамлакатлар иқтисодиётининг ўсиш суръатларини бир фоиз пунктга камайтириши мумкин. Унинг таъкидлашича, бундай пасайишни баъзи Осиё мамлакатларида бошқариш мумкин, лекин Туркия ва Бразилия учун бу жуда катта муаммо. Хитой, Индонезия, Жанубий Африка ва Туркия каби нефть импорт қилувчи давлатлар алоҳида хавф остида.

Жаҳон банки вице-президентининг сўзларига кўра, Украинада уруш бошланганидан кейин ривожланаётган мамлакатларнинг иқтисодий ўсиши аллақачон жиддий пасайишга дуч келган. Январь ойида Жаҳон банки ривожланаётган мамлакатларда глобал ишлаб чиқариш ўсишини 2021 йилда ўртача 6,3 фоиз, 2022 йилда 4,6 фоиз ва 2023 йилда 4,4 фоиз деб башорат қилган.

Шунингдек, 2021 йилда банк 100 миллионга яқин одам қашшоқлик чегарасидан пастга тушиши, жумладан, коронавирус пандемияси туфайли ҳам, яъни кунига 1,90 доллардан кам даромадга кун кечиришидан огоҳлантирган. Урушнинг таъсирини олдиндан айтишга ҳали эрта бўлса-да, бу рақам янада юқорироқ бўлишини аллақачон айтиш мумкин.

Гиллнинг қўшимча қилишича, 40 га яқин кам даромадли мамлакатлар қарз муаммосига дучор бўлган ёки пандемия туфайли шунга яқин. Россиянинг Украинадаги уруши эса фақат олдинга силжишини тезлаштириши мумкин.

Бундан ташқари, Халқаро Молия Институти (IIF) томонидан ўтказилган тадқиқотга кўра, Хитойда COVID-19 чекловлари ва унинг глобал иқтисодиётга умумий таъсири туфайли таъминот занжирларининг узилиши туфайли вазият ёмонлашади. Мутахассисларнинг фикрича, Польша, Чехия ва Австрия Россия ҳамда Украинадан маҳсулот етказиб беришдаги узилишлар туфайли аллақачон зарар кўрган; Туркия ва Миср — ёғ ва буғдой импорти билан боғлиқ муаммолар туфайли.

GeoQuant сиёсий хатарлар бўйича консалтинг компанияси бош директори Марк Розенбергнинг сўзларига кўра, Россия билан кучли иқтисодий алоқаларга эга бўлган Миср, Туркия, Ҳиндистон, Жанубий Африка ва Тайланд каби давлатлар энг таъсирчан ҳисобланади.

Ўз навбатида, Гиллнинг ишончи комилки, иқтисодий зарар энг кўп Россия билан боғлиқ бўлмаган давлатларда сезилади, чунки улар умуман жаҳон молиявий аҳволининг ёмонлашувидан азият чекади.

Аввалроқ дунё бўйлаб озиқ-овқат нархлари 2022 йилда ҳам ошишда давом этиши хабар қилинганди. Шунингдек, россиялик миллиардер Мельниченко Украинадаги можаро туфайли озиқ-овқат тақчиллигидан огоҳлантиргани ҳақида хабар берилди.