
Markaziy bank asosiy stavkani pasaytirdi. Bu qanday natijaga olib keladi?
Markaziy bank asosiy stavkani 0,5 foiz bandga pasaytirib, 13,5 foizga tushirdi. Shuningdek, yillik umumiy inflyatsiya kutilmasi ham 9 foiz darajasida qayta ko‘rib chiqildi. Xo‘sh, asosiy stavkaning pasaytirilishi qanday natija beradi? Uning iqtisodiyotga ijobiy ta'siri bormi? Bu haqda Kommers.uz‘ning tahliliy maqolasida tanishishingiz mumkin.

- Bugun, 25-iyul 2024-yil, Markaziy bank Boshqaruvi asosiy stavkani yillik 0,5 foiz bandga pasaytirib, 13,5 foizga tushirdi. Bu qaror inflyatsiyaning kutilganidan past bo‘lishi va energiya tariflarining ikkilamchi ta’sirining yumshoqroq bo‘lishi bilan bog‘liq. Yil yakunida inflyatsiya prognoz koridorining quyi chegaralarida shakllanishi bo‘yicha ishonch oshmoqda.
Bu qanday natijalarga olib keladi?
Birinchidan, iqtisodiy faollik va inflyatsion bosimning pasayishi ko‘zda tutilmoqda. Inflyatsiya darajasining sezilarli darajada pasayishi va meva-sabzavotlar narxlarining qulaylashishi iste’molchilar uchun ijobiy yangilik bo‘ldi. Tashqi bozorlardagi narxlar dinamikasi ham import inflyatsiyasini kamaytirishda davom etmoqda.
Boshqa bir muhim yangilik shundaki, 2024-yilning II choragida iqtisodiyot real hisobda 6,4 foizga o‘sdi. Bu, sanoat, qurilish va xizmatlar sohalarida yuqori faollik bilan bog‘liq. Yuqori investitsion faollik, xususan, to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy va xususiy kapital qo‘yilmalari iqtisodiyotning o‘sishiga katta hissa qo‘shmoqda.
Tadbirkorlar orasida iqtisodiy faollik va ishbilarmonlik kayfiyati bo‘yicha indekslarda so‘nggi ikki oyda nisbatan pasayish kuzatilgan bo‘lsa-da, ijobiy natijalar saqlanib qolmoqda. Yilning II yarmida ham yuqori investitsion va ishlab chiqarish faolligining saqlanib qolishi prognozlarni yaxshilab, real YAIM o‘sishi 5,7-6,2 foizgacha oshdi.
Valyuta oqimlarining sezilarli oshishi va so‘m almashuv kursining barqarorligi eksport tushumlari va pul o‘tkazmalari hajmlarini oshirishi kutilmoqda. Bank tizimi umumiy likvidligi va kreditlar hajmi dinamikasi nisbatan qat’iy pul-kredit sharoitlari saqlanib qolayotganligini ko‘rsatmoqda.
Yil yakuniga qadar inflyatsion kutilmalar va xizmatlar bazaviy inflyatsiyasi bilan bog‘liq ayrim noaniqliklar saqlanib qolmoqda. Markaziy bank inflyatsiyaning 5 foizlik targetiga erishishga qaratilgan nisbatan qat’iy pul-kredit siyosatini davom ettiradi.
Asosiy stavkani ko‘rib chiqish bo‘yicha navbatdagi yig‘ilish 2024-yil 12-sentyabrga belgilangan.
Ushbu qaror tadbirkorlar uchun bir qator foydalar keltirishi mumkin. Keling, bu yangilikni tadbirkorlar nuqtayi nazaridan ko‘rib chiqamiz:
Kreditlar bo‘yicha xarajatlarning kamayishi
Asosiy stavkaning pasayishi banklarning qarz berish shartlarini yumshatishi va kreditlar bo‘yicha foiz stavkalarini kamaytirishi mumkin. Bu, o‘z navbatida, tadbirkorlar uchun kredit olish xarajatlarini qisqartiradi. Kreditlar arzonroq bo‘lganda, tadbirkorlar yangi investitsiyalar qilish yoki mavjud biznesni kengaytirish uchun ko‘proq mablag‘ ajratishi mumkin.
Investitsiya qobiliyatining oshishi
Arzonroq kreditlar tadbirkorlarning yangi loyihalarni amalga oshirish yoki mavjud biznesni rivojlantirishga qaratilgan investitsiyalarga ko‘proq imkoniyat yaratadi. Bu, o‘z navbatida, ish o‘rinlarini yaratishi va iqtisodiy o‘sishni qo‘llab-quvvatlashi mumkin.
Inflyatsion bosimning pasayishi
Asosiy stavkaning pasayishi inflyatsiya bosimini kamaytirishi mumkin. Inflyatsiya darajasi past bo‘lganida, narxlar barqaror bo‘ladi va tadbirkorlar uchun rejalashtirish va moliyaviy boshqaruv osonlashadi. Bu, ayniqsa, xom ashyo va xizmatlar narxlarining o‘zgarishi tadbirkorlik faoliyatiga ta’sir qiladigan sohalarda muhim ahamiyatga ega.
Ishbilarmonlik kayfiyatining yaxshilanishi
Inflyatsiyaning pasayishi va iqtisodiy sharoitlarning yaxshilanishi tadbirkorlar orasida ijobiy ishbilarmonlik kayfiyatini yaratadi. Yaxshi iqtisodiy muhit va pasaygan kredit xarajatlari tadbirkorlarni yanada faolroq va ijodiyroq qilishga undaydi.
O‘rta va kichik bizneslarga ko‘proq imkoniyatlar
Kichik va o‘rta bizneslar ko‘pincha katta korxonalarga nisbatan moliyaviy qiyinchiliklarga duch keladi. Asosiy stavkaning pasayishi ularning moliyaviy yukini yengillashtirib, bizneslarini rivojlantirish va yangi imkoniyatlardan foydalanishlariga yordam beradi.
Eksport imkoniyatlarining kengayishi
Agar iqtisodiyotning umumiy ahvoli yaxshilanishi va so‘mning almashuv kursi barqaror bo‘lsa, eksportchi tadbirkorlar uchun qimmatbaho mahsulotlar va xizmatlarning xorijiy bozorlarda raqobatbardoshligi oshadi. Bu eksport hajmlarini oshirishga va yangi bozorlarni ochishga yordam beradi.
Xulosa
Markaziy bankning asosiy stavkani pasaytirishi tadbirkorlar uchun bir qator ijobiy o‘zgarishlarni keltirib chiqarishi mumkin. Kredit xarajatlarining kamayishi, investitsiya imkoniyatlarining oshishi va inflyatsiya bosimining pasayishi bizneslarni rivojlantirish va iqtisodiy o‘sishga hissa qo‘shish imkoniyatini beradi. Shuningdek, yaxshi iqtisodiy sharoitlar tadbirkorlik faoliyatida o‘zgarishlarni tezlashtirib, yangi imkoniyatlarni yaratishi mumkin.







