Ўзбекистон газ, электр энергияси ва олтин экспортини кескин оширди
Январь—майда Ўзбекистон ташқи савдо айланмаси олтин ва энерготоварлар экспортининг ортиши ҳисобига 15 фоиз ўсиб, 31,3 млрд долларга етди. Текстиль савдоси пасайишда давом этмоқда, Хитойга экспорт эса кетма-кет иккинчи ой пасаймоқда.

2025 йилнинг январь май ойларида Ўзбекистоннинг ташқи савдо айланмаси ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 15% ($4,1 млрд) ўсиб, 31,3 млрд долларни ташкил этди. Бу ҳақда Миллий статистика қўмитаси ҳисоботида айтилади.
Беш ой давомида экспорт ҳажми 14,8 млрд долларга етди, ўсиш — 31,1%, импорт эса 16,5 млрд долларга (+3,7%). Экспортнинг ортиб бораётган ўсиши туфайли ташқи савдонинг салбий сальдоси, асосан, олтин ҳисобига 4,6 млрд доллардан 1,68 млрд долларгача қисқарди.
Май ойида 1 млрд долларлик олтин экспорт қилинди. Жорий йилнинг дастлабки беш ойида олтин экспорти 6,5 млрд долларга етди. Қимматбаҳо металларнинг умумий экспортдаги улуши 37,1 фоиздан 43,8 фоизга ошди.
Майдаги савдо
Ой давомида экспорт 2,9 млрд долларни ташкил этди, бу ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 16,8% кўп. Ой давомида импорт 6,5% га ошиб, 3,8 млрд долларни ташкил этди.
Шу билан бирга, ой давомида энергия экспортининг ўсиши сезиларли даражада тезлашди — хусусан, энергия экспорти 58,9 фоизга ўсди. Хизматлар экспортининг ўсиш суръати ўтган ойдаги 33,2 фоиздан 19,8 фоизга камайди.
Олтинсиз экспорт ўсиши 9,6 фоизни ташкил этган бўлса, олтин, энергия товарлари ва хизматларсиз экспорт 1,1 фоизга камайди, дейди иқтисодчи Миркомил Холбоев.
Хитой (умумий айланмадаги улуши 17,2%), Россия (15,4%), Қозоғистон (5,7%), Туркия (3,5%) ва Корея Республикаси (2,3%) Ўзбекистоннинг йирик савдо ҳамкорларилигича қолмоқда.
Хитой ва АҚШ ўртасидаги савдо уруши шароитида Хитойдан импорт тез суръатлар билан ўсишда давом этмоқда. Хусусан, Хитойдан импорт ой давомида 16% ўсди. Импортнинг сезиларли ортиши Россия (+23%), Германия (+55%) ва Ҳиндистондан (+69%) ҳам кузатилмоқда.
Шу билан бирга, Жанубий Корея (-44%) ва АҚШ (-49%) каби мамлакатлардан ойлик импорт камайган.
Хитойдаги ички талаб ва савдо урушининг таъсири бу мамлакатга экспортнинг иккинчи ой кетма-кет пасайишига олиб келди. Хусусан, Хитойга экспорт ҳажми ой давомида 17,2% камайди. Туркия (-18,8%) ва Тожикистонга (-6,2%) экспорт ҳам қисқарди.
Шу билан бирга, Францияга экспорт 68,4%, БААга эса 2,4 баробар ошди.
Энергия ресурслари
Ўзбекистон беш ойда 874,9 млн долларлик нефть ва нефть маҳсулотлари импорт қилди, бу ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 8,2% кам. Бензин етказиб бериш ҳажми деярли ўзгармади — 710,2 млн доллар (+0,8%).
Ушбу даврда нефть маҳсулотлари экспорти 2024 йилнинг январь май ойларига нисбатан ҳам 212,4 млн долларга (-6,2%) камайди.
Мамлакатга кўмир импорти ўсиб, 78,5 млн долларга (+6,7%) етди, бошқа мамлакатлардан электр энергияси етказиб бериш эса 65,3 млн долларга (-9,6%) камайди. Шу билан бирга, электр энергияси экспорти кескин 72,6% ошиб, 95,6 млн долларга етди.
Ўзбекистон газ импортини 285,5 млн долларгача сезиларли даражада камайтирди, бу ўтган йилнинг биринчи беш ойидаги кўрсаткичдан (643,2 млн доллар) 2,2 баробар кам.
Шу фонда газ экспорти 62,7% ўсиб, 288 млн долларни ташкил этди. Шу билан бирга, агар ўтган йилги ҳисоботда 59,9 млн долларлик газ экспорти ҳақида гап кетган бўлса, янгиланган ҳисоботда бу кўрсаткич 177 млн долларни ташкил этган. Шу тариқа 117,1 млн долларлик фактик газ экспорти божхона декларациялари билан тасдиқланмаган.
Бошқа маҳсулотлар савдоси
Тўқимачилик экспорти пасайишда давом этиб, беш ой давомида 1,05 млрд долларни (-18%) ташкил этди. Бунга тайёр текстиль, тўқимачилик калаваси ва газламалар — 665,8 млн доллар (-24,5%), тўқимачилик толаси — 40 млн доллар (-23,2%) етказиб беришнинг қисқариши сабаб бўлди. Тайёр тўқимачилик маҳсулотлари 47%, ип-калава 33% ни ташкил қилади.
Шу билан бирга, Миллий статистика қўмитаси маълумотларига кўра, мева-сабзавот маҳсулотлари экспорти қиймат жиҳатидан кескин ўсган — 619,6 млн долларга (+47,9%). Етказиб беришнинг физик ҳажми 741 минг тоннага (+2,8%) ошди. Ўзбекистон экспортдан энг кўп тушумини ловия — 158,5 млн доллар (+2,1 баравар), пиёз — 55,2 млн доллар (+25,1%), қуритилган узум — 53,6 млн доллар (2,6 баравар) ва карам — 19,5 млн доллар (+13,9%) экспортидан олди.
Хорижга дон ва дон маҳсулотларини етказиб бериш (асосан Афғонистонга экспорт қилинади) 226,9 млн долларга (+49%), Ўзбекистонга импорт эса бироз ўсиб, 386,6 млн долларга (+6,6%) ошди.
Ўзбекистон шакарни камроқ импорт қила бошлади (қиймат жиҳатдан) — 198,9 млн доллар (-15,5%), лекин кўпроқ гўшт ва гўшт маҳсулотлари — 268 млн доллар (+66,1%), кофе, чой, какао ва зираворлар — 187,1 млн доллар (+19,8%), сут маҳсулотлари ва тухумлар — 117,3 млн доллар (+53,7%), ўсимлик ёғи — 178,4 млн доллар (+46,5%).
Тиббиёт ва фармацевтика маҳсулотлари импорти ҳажми 776,1 млн долларни (+0,5%) ташкил этди.
Хизматлар экспорти (саёҳат, транспорт, телекоммуникация хизматлари ва бошқалар) 21,9% ошиб, 3,25 млрд долларни ташкил этди. Энг катта улуш туризмга тўғри келади — 1,63 млрд доллар (улуш 50,2%), транспорт — 1,14 млрд доллар (35,2%).
Хизматлар импорти 38,6% ошиб, 1,7 млрд долларни, туризм улуши 931,1 млн долларни ташкил этди (54,9% улуш).



