Марказий банк Ўзбекистонда насия бозорини тартибга солишни таклиф қилмоқда
Кредит ташкилотлари муддатли тўловлар тўғрисидаги маълумотларни кредит бюроларига тақдим этишни ва ортиқча тўловлар тўғрисидаги маълумотларни тўлиқ ошкор қилишни талаб қилишлари мумкин.
Марказий банк Ўзбекистонда муддатли тўловлар бозорини (BNPL) тартибга солишни жорий этмоқчи. Бу ҳақда 26 июнь куни Марказий банкнинг 2024 йилдаги фаолияти тўғрисидаги ҳисоботи эшитилган Сенат ялпи мажлисида регулятор раиси Тимур Ишметов маълум қилди.
2025 йил 1 январь ҳолатига кўра, жами насия кредити портфели 8,5 трлн сўмни ташкил этди. Шундан 26 фоизи 2 та микромолия ташкилотига, 7 фоизи банклар, 67 фоизи эса тадбиркорлар ҳиссасига тўғри келади.
«Шартномаларда устама ҳақи ёки реал самарали фоиз ставкасининг аниқ кўрсатилмаслиги мижозларда қарз юкининг ҳаддан ташқари ошиб кетишига сабаб бўлиши, шунингдек, банклар ва микромолия ташкилотларидан олинган кредитларнинг ўз вақтида қайтарилмаслиги ва уларнинг муаммоли кредитларга айланиши хатарларини юзага келтирмоқда», — деди Тимур Ишметов.
Марказий банк раҳбарининг таъкидлашича, банклар ва нобанк кредит ташкилотлари томонидан қарз олувчига кредит беришда қарз юки кўрсаткичи 50 фоиздан ошмаслиги бўйича талаб белгиланган. Бироқ, аҳолининг насия савдо бўйича аксарият қарз мажбуриятлари кредит бюролари базасига кирмайди. Натижада иқтисодиётда аҳолининг реал қарз юки ортиб бормоқда.
Ишметовнинг сўзларига кўра, банклар томонидан қарз олувчининг қарз юки тўғрисидаги талабни бузган ҳолда кредит бериш ҳолатлари кузатилмоқда, чунки расмийлаштирилган муддатли тўлов шартномалари тўғрисидаги маълумотлар мавжуд эмас. Шундан келиб чиқиб, Марказий банк томонидан насия бозорини тартибга солиш бўйича зарур норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни ишлаб чиқиш таклиф қилинмоқда.
Бундан ташқари, Тимур Ишметов сенаторнинг саволига жавоб берар экан, насия савдоси қарз олувчиларнинг қарз юки бўйича меъёрларга риоя қилишига тўсқинлик қилаётганини таъкидлади.
«Албатта, насия бозор иштирокчиларига ҳеч қандай қаршилигимиз йўқ, фақат уни давлат томонидан тартибга солиш таклифи билан чиқяпмиз», — деди у.
Марказий банк қонунчиликда қарз олувчиларнинг кредит юкламаси тўғрисида тўлиқроқ маълумотни таъминлаш мақсадида кредит бюроларига муддатли тўловлар тўғрисидаги маълумотларни тақдим этиш мажбуриятини юклашни таклиф қилмоқда.
Шунингдек, регулятор молия ташкилотлари муддатли тўлов шартномалари бўйича устамалар тўғрисидаги тўлиқ маълумотларни ошкор қилишлари тарафдори.
