Байрам кунларида озиқ-овқатни тежаш дунёни очликдан халос этишга қандай ҳисса қўшиши мумкин?
БМТнинг Атроф-муҳит дастури (UNEP) ҳисоб-китобларига кўра, глобал иссиқхона газлари чиқиндиларининг 8-10 фоизи истеъмол қилинмай қолган озиқ-овқатлар билан боғлиқ. 2019 йилда дунё бўйлаб ишлаб чиқарилган озиқ-овқатнинг 17 фоизи чиқиндига айланган. Бу тахминан 931 миллион тонна озиқ-овқатга тенг.
Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти байрам кунлари тайёрланадиган озиқ-овқат маҳсулотлари чиқиндига чиқарилишининг оқибатлари ва улардан сақланиш йўллари ҳақида Kommers.uzʼга маълумот берди.
Байрам – совғалар, фестиваллар, севимли фильмлар ва албатта байрам дастурхонини тайёрлашнинг айни вақти. Аммо байрам меъёрдан ортиқ овқатланиш ва озиқ-овқат чиқиндилари синонимига айланиб бормоқда. Бунда нафақат истеъмол қилинмаган озиқ-овқат чиқиндига айланади: балки озиқ-овқат ишлаб чиқаришга сарфланган барча ресурслар, пул ва меҳнат ҳам исроф бўлади.
Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Атроф-муҳит дастури (UNEP) ҳисоб-китобларига кўра:
- глобал иссиқхона газлари чиқиндиларининг 8-10 фоизи истеъмол қилинмай қолган озиқ-овқатлар билан боғлиқ;
- 2019 йилда дунё бўйлаб ишлаб чиқарилган озиқ-овқатнинг 17 фоизи чиқиндига айланган. Бу тахминан 931 миллион тонна озиқ-овқатга тенг.
FAO ҳисоб-китобларига кўра:
- ҳар йили ташлаб юбориладиган озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш учун ишлатиладиган сувнинг умумий ҳажмини (250 километр/куб) Волга дарёсининг йиллик оқими ёки Женева кўлининг уч баравар ҳажми билан солиштириш мумкин;
- озиқ-овқат чиқиндиларининг «углерод изи» 3,3 миллиард тонна карбонат ангидридни ташкил этади, бу атмосферага чиқарилаётган иссиқхона газларининг йиллик ҳажмига тенг;
- озиқ-овқат чиқиндиларидан (балиқ ва денгиз маҳсулотларидан ташқари) тўғридан-тўғри иқтисодий йўқотишлар йилига 750 миллиард долларга етади.
Яқинлашиб келаётган байрам кунларида қандай қилиб озиқ-овқат исрофгарчилигининг олдини олиш мумкин?
Истеъмол қилинмаган озиқ-овқатларни кимга беришингизни олдиндан ўйлаб кўринг.
Вазиятни ҳолисона баҳоланг – харидлар рўйхатини тузаётганда, қанча ва қандай маҳсулотларни сотиб олишни олдиндан ўйлаб кўринг ва агар уйингизга 5 киши ташриф буюрадиган бўлса, 50 кишига мўлжаллаб дастурхон безаманг.
Озиқ-овқат маҳсулотларини тўғри сақланг – озиқ-овқат сотиб олаётганда, унинг тўғри сақланишини таъминланг.
Уйингизга ташриф буюрган меҳмонларга овқатни ўзлари солиб олишларига қўйиб беринг – меҳмонлар овқатни ўзлари солиб олишсин, шунда улар айнан ўзлари истеъмол қилишни хоҳлаётган миқдорда олади.
Истеъмол қилинмаган маҳсулот ва таомларни бошқаларга тақдим этинг.
Эслатиб ўтамиз, аввалроқ ПМТИ мутахассислари Ўзбекистон ва Жаҳондаги озиқ-овқат инфляцияси ҳақидаги таҳлил натижаларини Kommers.uzʼга тақдим қилганди.