2025 йил 17 январда Ўзбекистон Марказий банки янги ташаббусни амалга ошириб, 100 граммли олтин қуймаларни тижорат банклари орқали сотувга чиқара бошлади. Ушбу қарор, аввало, мамлакатда олтин бозорининг ривожланишига, аҳоли ва инвесторларнинг олтин активларига бўлган қизиқишини оширишга қаратилган. 2025 йил 3 апрель ҳолатига кўра, 100 граммли олтин қуйманинг нархи 135 миллион 144 минг сўмга етган.

Олтин нархи халқаро ва ички бозорларда бир қатор омилларга асосланиб шаклланади. 2025 йил январь ойида 100 граммли олтин қуйманинг бошланғич нархи 116 миллион 603 минг сўмни ташкил этган бўлса, 3 апрель ҳолатига кўра нарх 135 миллион 144 минг сўмгача ошди. Бу нархларнинг ўсиши 3 ойдан кўпроқ вақт ичида ўртача 15,9 фоизга ошганини кўрсатади.

Ушбу ўзгаришнинг асосий сабаблари:

• Халқаро олтин бозоридаги ўзгаришлар. Олтин нархи кўпинча халқаро бозор тенденцияларига боғлиқ. Хусусан, олтин нархининг ошиши глобал иқтисодий инқирозлар, фоиз ставкаларининг пасайиши ёки инфляция хавфи билан боғлиқ бўлиши мумкин. Бу вақт ичида жаҳон бозорларида иқтисодий ноаниқликлар, шу жумладан, энергия ресурслари ва бошқа нефть нархларининг ўзгариши, олтин нархининг ошишига олиб келди.
• Сўмнинг қадрининг пасайиши. Ўзбекистон ички бозорида сўмнинг қадрининг пасайиши ҳам олтин нархининг ошишига сабаб бўлади. Олтин кўпинча инфляцияга қарши ҳимоя сифатида қабул қилинади, шунинг учун нақд пулнинг қадрсизланишидан қўрқаётган аҳолининг олтинга бўлган талабини оширади.
• Марказий банкнинг захира сиёсати. Ўзбекистон Марказий банкининг олтин сотиб олиш бўйича фаолияти, шунингдек, олтин қуймаларини тижорат банклари орқали сотувга чиқариш иқтисодий барқарорликни сақлаш ва захираларни оширишга қаратилган.

Омонатларни олтинда сақлашнинг фойдалари

Ўзбекистон аҳолиси ва инвесторлари учун олтин, нафақат иқтисодий хавфсизликни таъминлаш учун, балки тезкор қиймат сақловчи актив сифатида ҳам жуда муҳимдир. Омонатларни олтинда сақлашнинг бир қатор фойдалари мавжуд:

• Инфлацияга қарши ҳимоя — олтин тарихан инфляцияга қарши ҳимоя сифатида фойдаланилган. Олтин нархининг ошиши инфляция даврида, сўмнинг қадрсизланиши ва бошқа инвестиция воситаларининг пасайиши пайтида яхши фойда келтириши мумкин.
• Барқарорлик ва хавфсизлик — олтин — бу глобал даражада қимматли актив бўлиб, унинг қиймати халқаро бозорлар ва иқтисодий ноаниқликлардан мустаҳкам ҳимоя қилади. Олтинда сақлаш орқали инвесторлар ва фуқаролар молиявий барқарорликни сақлаб қолишлари мумкин.
• Ликвидлик ва мавжудлик — олтин қуймалари тижорат банклари орқали сотувга чиқишида, уларнинг ликвидлиги ошади. Агар керак бўлса, олтин қуймалари тезда нақд пулга айлантирилиши мумкин, бу эса инвесторлар учун қўшимча қулайлик яратади.
• Диверсификация — олтин омонатлари портфелни диверсификация қилишда самарали восита сифатида ишлатилади. Олтин, акциялар ва облигациялар каби бошқа инвестиция воситаларидан фарқли ўлароқ, кўпинча қарама-қарши йўналишда ҳаракат қилади, бу эса рискларни камайтиришга ёрдам беради.

Ўзбекистон Марказий банки томонидан олтин қуймаларини тижорат банклари орқали сотувга чиқариш, айниқса иқтисодий беқарорлик ва инфляция даврида олтин каби барқарор активларга бўлган талабни оширади. 100 граммли олтин қуйманинг нархи 3 ойда сезиларли даражада ошгани, мамлакат аҳолиси ва инвесторларининг олтинга бўлган қизиқишини янада кучайтирганини кўрсатади. Омонатларни олтинда сақлаш, нафақат инфляцияга қарши ҳимоя, балки молиявий хавфсизлик ва барқарорликни таъминлашда ҳам муҳим восита сифатида хизмат қилади.