Google — бу Америка технология компанияси бўлиб, у қидирув технологиялари, сунъий интеллект, онлайн реклама, дастурий таъминот, маиший электроника соҳаларига ихтисослашган. Google томонидан яратилган ёки сотиб олинган хизматлардан кўпчилик фойдаланади: Gmail, Google Maps, Google Play, Chrome, YouTube, Android операцион тизими.

Ҳозирда бу компания Alphabet холдингининг таркибига киради ва 2025 йил март ҳолатига кўра, бозордаги қиймати 1,9 триллион доллардан ошиб кетган. Компанияда 50 мамлакатда 170 мингдан ортиқ ходим ишлайди. Google компаниясини чорак аср аввал, 1998 йилда Стэнфорд университети аспирантлари томонидан ташкил этилган. Бу дастлаб талабалар лойиҳаси бўлиб, кейинчалик уларни миллиардерга айлантирди.

Дунёдаги энг машҳур қидирув тизимининг тарихи 1995 йилда бошланган. Ўша йили магистратура абитуриенти Ларри Пейж аспирант Сергей Бриндан университетни таништиришни сўрайди ва шундан кейин уларнинг ҳамкорлиги бошланади.

Ларри Пейж

Ларри Пейж компьютерга болалигидан қизиққан ва ҳатто мактабда матн териш дастурида топшириқ бажарган биринчи бола бўлган. 12 ёшидаёқ ўз компаниясини ташкил этиш ҳақида ўйлай бошлаган.

У Мичиган университетида компьютер муҳандислиги бўйича бакалавр даражасини ва Стэнфордда магистрлик даражасини олган.  Айтганча, «гугллаш» сўзини биринчи бўлиб Пейж ўйлаб топган. 1998 йил 8 июль куни у электрон почтадаги хабарни шундай якунлаган: “Have fun and keep googling!” – «Хуш кайфиятда бўлинг ва гугллашда давом этинг!»

Сергей Брин

Сергей Бриннинг оиласи 1970-йилларнинг охирида СССРдан АҚШга кўчиб ўтган, ўша пайтда бўлажак дастурчи атиги олти ёшда эди. Мэриленд штатида унинг отаси олий ўқув юртида математикадан дарс берган. 1993 йили Брин шу университетда «Математика ва ҳисоблаш тизимлари» мутахассислиги бўйича бакалавр даражасини муддатидан илгарироқ олган ва кейинчалик Стэнфорд университетининг магистратурасига ўқишга кирган.

Пейж билан танишувидан олдин ҳам Брин катта ҳажмдаги маълумотлардан ахборот ажратиш мавзусини чуқур ўрганган, бир неча илмий ишлар ёзган ва илмий матнларни қайта ишлашга мўлжалланган дастур тузган.

Ҳозирда Брин ва Пейж — Alphabet компаниясининг ҳаммуассислари, директорлар кенгаши аъзолари, акциядорлар ва ходимларидир. Сўнгги бир неча йил мобайнида улар иккаласи ҳам дунёдаги энг бой одамлар рўйхатига киради.

Google: компания тарихидаги асосий босқичлар

1990-йилларда ҳам қидирув тизимлари мавжуд эди, аммо улар қидирув натижаларини саралаб беролмасди, яъни сўровларда учрайдиган калит сўзларнинг қанчалик тез-тез учрашини ҳисобга олмасди. Шунинг учун керакли маълумотни топиш учун кўп вақт керак бўларди. Ана шу муаммони ҳал қилиш учун Пейж ва Брин ишга киришади.

1996 йил — BackRub лойиҳаси ишга туширилади. Натижада университет сайтида махсус қидирув роботи ишлай бошлайди, у саҳифаларнинг аҳамият даражасини ҳисобга оларди. Шу йили Пейж ва Брин тўртта винчестердан, LEGO конструкцияларида жойлашган биринчи серверни тузади. Кейинчалик лойиҳага Google номи берилади. Бу сўз «гугол» (яъни, 1 ортидан 100 та 0 келадиган сон) сўзига ўхшаш.

1997 йил — google.com домени рўйхатдан ўтказилади ва қидирув тизимининг дизайни яратилади. Лаконик логотип — олти хил рангдаги ҳарфлар ўйлаб топилади. Асосий ранглар — қизил, кўк ва сариқ танланди, L ҳарфи учун эса иккинчи даражали ранг — яшил ишлатилди. Бу орқали Google компанияси қолипларни бузиш тарафдори эканини кўрсатмоқчи бўлган.

1998 йил — Пейж ва Брин яратган қидирув алгоритмини 1 млн долларга сотишга ҳаракат қилади, лекин харидор топа олишмайди. Бироқ улар 100 минг доллар чек берадиган инвестор топади. Google Inc. компанияси ҳали расман мавжуд бўлмаганлиги сабабли, 1998 йил 4 сентябрда Google Incorporated расман рўйхатдан ўтказилади. Офис эса компания асосчиларининг яқин қиз ўртоғини гаражида жойлашган эди. Уларнинг курсдоши биринчи ёлланган ходимга айланади.

1999 йил — улар Пало-Альтода янги офисга кўчишади, ходимлар сони 8 нафарга етади. Шу вақтда Google алгоритми кунига тахминан 500 минг сўровни қайта ишлай бошлаган эди.

2002 йил — контекстли реклама хизмати AdWords’нинг янгиланган версияси эълон қилинади. Реклама Google учун асосий даромад манбаига айлангани учун, компания уни интизомли ва безовта қилмайдиган шаклда бермоқчи бўлади. Сайтнинг юқори қисмида фақат аҳамиятли аудитория учун реклама кўрсатилади. Янгилик шунда эдики, реклама учун жой жойлаштириш эмас, кликлар учун тўлов амалга ошириларди. Шу йили America Online сайтида Google сатрининг бош саҳифа сифатида жойлаштирилиши орқали 34 миллиондан зиёд фойдаланувчи сайтга ташриф буюрган.

2003 йил — Google кичик IT-компанияларни фаол равишда сотиб олишни бошлайди. Хусусан, блог платформаси Blogger’ни яратган Pyra Labs компаниясини сотиб олади.

2004 йил — Gmail электрон почта хизмати ишга туширилади. Шу йилнинг ўзида Google биржада жамоатчиликка чиқди (IPO). 19,6 миллион акция ҳар бири 85 доллар нархда сотувга қўйилади.

2006 йил — Writely матн таҳрирлаш хизмати сотиб олинади, у кейинчалик Google Docs пакетининг асосига айланади. Шунингдек, YouTube видеохизмати ҳам Google томонидан 1,65 миллиард долларга сотиб олинган.

2008 йил — Chrome браузери ишга туширилади.

2015 йил — Google қайта ташкил этилади ва Alphabet Inc. холдингига айланади. Сергей Брин — президент, Ларри Пейж — бош директор этиб тайинланади. Alphabet таркибига YouTube, Android ва бошқа кўплаб лойиҳалар киради. Эътиборли жиҳати — 2010 йилдан бошлаб Google ҳар ҳафта ўртача битта компанияни сотиб олган. Шу йили — 1 сентябрда Google янги, ҳозирги шрифтсиз логотипни тақдим этади.

2019 йил — Пейж ва Брин раҳбарлик лавозимларидан кетишларини эълон қилади. Alphabet Inc.’ни Сундар Пичаи бошқара бошлайди.

Google офислари

Чоряк аср давомида Google’нинг офислари гараждан тортиб, Силикон водийсидаги Googleplex ва Манҳэттендаги офисгача трансформация бўлган. Компания 2021 йилда Манҳэттендаги бинони 2,1 миллиард долларга сотиб олади. Бу АҚШдаги энг қиммат офис бинолари бўйича битимлардан бири ҳисобланади.

Компаниянинг бош офиси Калифорния штатидаги Маунтин-Вью шаҳрида, Силикон водийсида жойлашган. Бу бинога Googleplex деб ном берилган — бу сўз компания номи ва гуголплекс сонига (яъни 10 гугол даражасидаги сонга) ишора сифатида келтирилган.

Googleplex 190 минг квадрат метр майдонни эгаллайди. У ерда кўплаб кафе ва ресторанлар, спорт майдонлари, фитнес марказлари, гозаллик салонлари, тиббий ва массаж кабинетлари бор — ҳаммаси ходимлар учун бепул. Шунингдек, компаниянинг асосий фалсафаси — экологик тоза ва инсон учун хавфсиз материаллардан фойдаланишдир.

Ҳозирги кунда Google’нинг 70 та офиси дунё бўйлаб 50 дан ортиқ давлатда фаолият юритмоқда. Биринчи халқаро филиал 2001 йилда очилган. Google офислари дунёдаги энг яхши офислардан бири деб ҳисобланади. Улар фақат иш жойи сифатида эмас, балки дам олиш, ўқиш ва мулоқот учун ҳам мўлжалланган. Масалан:

• Цюрихда баскетбол майдончаси бор;
• Дублиндаги кутубхона Хогвартс кутубхонасини эслатади;
• Турли филиалларда бассейн, скалодром, махфий хоналар, томда мини-гольф майдони, офисда ҳаракатланиш учун самокатлар бор.

Ҳатто Google ўзининг илк қишини ўтказган гаражда ҳам ҳозир музей ташкил қилинган. Google ўзининг 20 йиллиги муносабати билан бу гараж бўйлаб Google Maps орқали виртуал сайр уюштирган.

Google’да ишлаш

Ҳар йили 2 миллиондан ортиқ киши Google’да ишлашни истайди ва ўз резюмесини юборади. Бироқ уларнинг 1 фоиздан камроғи ишга қабул қилинади.

Айрим вакант лавозимлар учун танлов юзлаб номзодлар орасида олиб борилади. Аввало, резюме алгоритм томонидан автоматик тарзда кўриб чиқилади, кейин эса рекрутер томонидан таҳлил қилинади. Google ходимлари номзодларни танлашда нимага эътибор қаратилишини қуйидагича изоҳлашади:

• Номзод компания руҳига мос келадими, корпоратив маданият доирасида, айниқса тез ўзгарувчан муҳитда ишлашга қодирми, ўз ишига қанчалик иштиёқ билан ёндашади — шу жиҳатлар жуда муҳим;
• Google учун номзоднинг ўсиш траекторияси ва амбицияси муҳим: масалан, улар одатда оиласида биринчи бўлиб коллежни тамомлаган инсонни, ҳатто унинг ўртача баҳолари яхши бўлмасада, машҳур олийгоҳни битирган “одатий” номзодга қараганда афзал кўради. Шу билан бирга, албатта, технология дунёсида бўлиш шарт эмас;
• Инсоннинг жамоа билан ишлаш қобилияти, хатоларини тан олишга тайёрлиги, фаолиятидаги муваффақиятлар билан бир қаторда омадсизликлари ҳақида ҳам бемалол сўзлаб бериши муҳим;
• Янги ходимларнинг катта қисми ишчиларнинг тавсияси орқали ишга қабул қилинади. Қизиғи шундаки, Google’даги ходимларнинг тахминан 15 фоиз — ўз-ўзидан ўрганганлар, улар коллеж ҳам тугатмаган.

Google ҳақида қизиқарли фактлар

• Google’даги қидирув хизмати 150 тилда фаолият юритади, ҳатто норвег мультфильмидаги «борк-борк-борк» тили ҳам бор;
• Google ҳар сонияда 99 мингдан ортиқ қидирув сўровини қайта ишлайди, яъни кунига 8,5 миллиарддан зиёд сўров;
• Street View лойиҳаси жамоаси 2007 йилдан бери 11,5 миллион км йўлни суратга олган;
• 2010 йилда Google Maps’даги хатолик туфайли Никарагуа ҳарбийлари “беихтиёр” равишда Коста-Рика ҳудудига кириб кетишган, у ерда қўриқхона ўрмонларини кесишган ва ҳарбий лагерь қуришган;
• Компанияда корпоратив сўзлашув тили (сленг) бор — масалан, янги ходимларга «нуглер» деб айтишади;
• Google’да итларни мушукларга нисбатан кўпроқ яхши кўришади ва ходимлар ўз итларини офисга олиб келиши мумкин.