2021 йил бизнес учун омон қолиш йўлида кўплаб қийинчиликлар туғдирди. Шубҳасиз, 2022 йил ҳам осон бўлмайди: истеъмолчилар, компания ходимлари ва трендлар ўзгармоқда. Forbes нашри глобал бизнес янги йилда ўрганиши керак бўлган кўникмалар ҳақида ёзди.

«Буюк ишдан бўшаш даври»

2021 йилнинг ўрталарига келиб жаҳон иқтисодиёти тиклана бошлади. Аммо барча соҳалар жумладан, ахборот технологиялари бирдан «Буюк ишдан бўшаш даври» деб номланган муаммога дуч келди.

Одамлар компанияларни тарк этмоқда, меҳнат бозори эса ҳар қачонгидан ҳам мураккаброқ кўриниш олди. Масалан, Microsoft 2800 нафар ходими ўртасида сўровнома ўтказди ва ҳар учинчи ишчи янги иш қидиришни режалаштираётгани аниқланди.

Бир томондан, одамлар чарчади. Бошқа томондан, инсонга ўзини бизнесга айлантиришга ёрдам берадиган технологиялар ривожланмоқда: масалан, онлайн-дўконларни очиш платформалари — YouDo, Avito ёки журналистлар учун Substack, кўнгилочар саноат учун OnlyFans, ижара учун Airbnb ва бошқалар.

Ходимларнинг устуворликлари ҳам ўзгармоқда: одамлар ўзларининг заиф томонлари ҳақида очиқ гапира бошлади, бошқаларга қараганда кучлироқ кўринишга ҳаракат қилишни тўхтатди, пул асосий мотиватор бўлмай қолди. Индивидуализм даври бошланади: «Мен» «биз»дан муҳимроқ кўриниш олди.

Бошқа соҳалар қаторида, бизнес ҳам ниҳоят ўзининг «ходимларнинг содиқлиги дастурлари»ни қайта кўриб чиқиши керак бўлади. Мисол учун, ҳеч ким ишга бориши шарт бўлмаган вазиятда пуллик чипталар ва шахсий автомобиллар керак эмас.

Иш жойидаги индивидуализм ҳам компаниялар учун ҳақиқий муаммога айланади: жамоавий ўзаро муносабатларни сақлаш учун кўпроқ маблағ сарфлашга, ҳар бир ходимнинг бўлим ва компания ишига қўшган ҳиссасини эътироф этишга, ҳар бир ишчига алоҳида ёндашишга тўғри келади.

«Мўл-кўлчилик даври»нинг якуни

2021 йилда кўп йиллар давомида биринчи марта одамлар бўш расталар ва керакли маҳсулотга буюртма бера олмаслик ҳолатларига дуч келди. Таъминот занжирларининг узилиши, яримўтказгичларнинг глобал тақчиллиги, экспорт билан шуғулланувчи мамлакатлардаги маҳаллий блокировкалар ва ҳатто Сувайш каналидаги Ever Green аварияси — буларнинг барчаси танқисликка олиб келди.

Иқлим ўзгариши ҳам «мўл-кўлчилик даври»нинг якунига ўз ҳиссасини қўшмоқда. 2021 йил июль ойида Мадагаскарда 700 минг киши қурғоқчилик туфайли очлик ёқасига келиб қолди. Бу экология билан боғлиқ энг йирик озиқ-овқат инқирозидир. Катта эҳтимол билан охиргиси ҳам эмас.

Истеъмолчилар ҳали ушбу реалликка ўрганганича йўқ: одамлар аввалгидек хизмат кўрсатилишини кутмоқда, брендлар обрўсига путур етмоқда. Компаниялар мослашувчан инфратузилмани яратиши ҳамда маркетинг, таъминот занжири бошқаруви ва хизмат кўрсатишни бирлаштириши керак.

Виртуал олам танлови

Одамлар уйда бўлишдан чарчаган: улар мулоқотга, биргаликда ўйин-кулгига ва харидларга қайтишни хоҳлайди. Дунё бўйлаб саёҳат қилиш ва таассурот орттиришнинг иложи бўлмаган шароитларда одамлар реал ва виртуал оламни бирлаштиришга тайёр. Виртуал олам энди «ягона шохли ва аждаҳоли дунё»лар эмас, балки ҳақиқий ҳаётда юзага келадиган тўсиқларни йўқ қилиш усулидир.

Корхоналар ўз маҳсулоти ва операцион моделини виртуал оламда сотиш учун мослаштириш ҳақида ўйлаши керак. Бу катта тажриба бўлади: принципиал жиҳатдан янги рақамли хизматларни яратиш керак бўлади.

Сохта янгиликлар

Истеъмолчи одатий маркетинг тавсифлари ва рақамли рекламага таянишдан кўра, қайт ва қайта сўрашга ўрганиб қолган. Саволлар тобора кўпайиб бормоқда, чунки сўнгги йилларда одамлар сохта янгиликлар ичида яшашни ўрганди.

Ҳатто, «Ахборот инқирози» атамаси пайдо бўлди. Жамиятнинг ахборот манбаларига бўлган ишонч даражаси рекорд даражада паст, ўз хавфсизлигидан хавотирланиш даражаси эса, аксинча, рекорд даражада юқори.

Масала доирасида Edelman тадқиқотчилари ҳайратланарли натижани аниқлади: сўровномада қатнашган истеъмолчиларнинг 81 фоизи ишонч харид қилиш қарорлари учун муҳим эканлигини айтган.

Бу муаммони ҳал қилиш керак бўлади. Одамлар атрофида жуда кўп маълумотлар мавжуд, шунинг учун компаниялар савдо пайтида жуда қисқа, аниқ ва қатъий жавоб бериш усулини ўйлаб топишлари керак. Оддий қилиб айтганда, муаммони ҳал қилиш учун мижознинг саволига тез жавоб бериш йўлини топиш керак.

Бу савдода (биринчи навбатда онлайн) мижозларга хизмат кўрсатиш интерфейсларини қайта ишлаб чиқишни талаб қилади. Харидор тезда тўғри жавобни топиши учун маълумотларнинг «қатламларини» тартибга солиш керак бўлади.

Мижозлар учун қайғуриш

Истеъмолчиларнинг 73 фоизи харидор ҳақида қайғуриш ҳар бир бренд учун стратегиянинг муҳим элементи эканини таъкидлайди. Ушбу тенденцияни хизматларни ишлаб чиқиш ва мижозлар билан мулоқот қилишда ҳисобга олишга тўғри келади. Бу биринчи навбатда, соғлиқни сақлаш технологияларининг юксалишига, хусусан, телемедицинанинг фаол ривожланишига олиб келади.

Бошқа соҳалардаги компаниялар истеъмолчилар ва ходимларга барча шаклларда меҳрибончилик намойиш қилиши керак бўлади: шахсий маълумотларни ҳимоя қилишдан тортиб, таътил олишга қўйиладиган тўсиқларни камайтиришгача.

Веб-сайтлар ва иловалар кўзи ожизлар учун мослашади (бугунги кунда энг кўп ташриф буюрилган миллионлаб сайтларнинг атиги 3 фоизи бундай имкониятни тақдим этади). Мультисенсорли интерфейслар пайдо бўла бошлади. Улардаги визуал дизайн аудио, тактил сезгилар ва ҳатто ҳидлар билан тўлдирилмоқда. Энди бизнесда истеъмолчига маълумот беришнинг ўзи етарли эмас — корхона мижоз билан ҳиссий алоқани ўрнатиши керак.