
Силикон водийсидан сиёсатга: PayPal асосчиси ва Трампнинг ашаддий тарафдори Питер Тилнинг муваффақият йўли
Питер Тил — замонавий дунёнинг энг нуфузли шахсларидан бири. PayPal ва Palantir каби компанияларни асос солган бу тадбиркор нафақат технология соҳасида инқилоб қилди, балки сиёсат ва глобал иқтисодиётга ҳам сезиларли таъсир кўрсатди. Унинг Доналд Трамп билан алоқалари ва консерватив ғояларни қўллаб-қувватлаши уни ўзига хос фигуралардан бирига айлантирди.

Питер Андреас Тил 1967 йил 11 октябрда Германиянинг Франкфурт шаҳрида туғилган. Унинг оиласи у ҳали ёшлигида АҚШга кўчиб ўтган ва у Калифорнияда ўсган. Тилнинг болалиги адабиёт ва фалсафага қизиқиш билан ўтди, у айниқса Ж.Р.Р. Толкиннинг «Узуклар ҳукмдори» асарини севиб ўқиган. У Стенфорд университетида фалсафа бўйича бакалавр даражасини олган ва кейинчалик ҳуқуқшунослик бўйича докторлик даражасини қўлга киритган. Стенфордда ўқиш вақтида у консерватив ғояларга қизиқа бошлаган ва The Stanford Review номли талабалар журналини асос солган, бу унинг кейинги сиёсий фаолиятининг дастлабки қадамларидан бири бўлди.
Питер Тилнинг бизнесдаги муваффақиятлари уни глобал миқёсда машҳур қилди. У ўз фаолиятини бир нечта муҳим лойиҳалар билан бошлаган:
PayPal — 1998 йилда Тил Sonfinity номли компанияни асос солиб, кейинчалик у PayPalʼга айланди. Бу онлайн тўлов тизими интернет савдосида инқилоб қилди. 2002 йилда PayPal eBay томонидан 1,5 миллиард долларга сотиб олинди, бу Тилда катта даромад келтирди ва уни «PayPal Mafia» деб аталган нуфузли технология тадбиркорлари гуруҳининг етакчисига айлантирди. Ушбу гуруҳга Илон Маск, Реид Хоффман ва бошқалар киради.
Palantir Technologies — 2003 йилда Тил Palantir Technologies’га асос солди. Ушбу компания катта ҳажмдаги маълумотларни таҳлил қилиш ва хавфсизлик соҳасида ишлайди. Palantir АҚШ ҳукумати, хусусан, Мудофаа вазирлиги ва Махфий хизматлар билан яқин ҳамкорлик қилади. Компаниянинг дастурий таъминотлари терроризмга қарши кураш ва киберхавфсизликда кенг қўлланилади. 2020 йилда Palantir Нью-Йорк фонд биржасида рўйхатга олинди ва ҳозирда унинг бозор қиймати ўнлаб миллиард долларни ташкил этади.
Founders Fund — Тил венчур капитал соҳасида ҳам фаол. У 2005 йилда Founders Fund инвестиция фондини ташкил қилди, бу фонд SpaceX, Airbnb, Lyft ва Spotify каби компанияларга сармоя киритди. Унинг инвестиция стратегияси инновацион ва юқори даромад келтирувчи стартапларга йўналтирилган.
Бошқа сармоялар — Тил Facebookʼнинг дастлабки инвесторларидан бири бўлиб, 2004 йилда компанияга 500 минг доллар сармоя киритган. Бу сармоя унга катта даромад келтирди, чунки Facebook’нинг бозор қиймати кейинчалик юз миллиардлаб долларга етди.
Тилнинг бизнесдаги муваффақиятлари унинг узоқни кўра билиш қобилияти ва инновацияларга сармоя киритишга тайёрлиги билан боғлиқ. У ҳар доим «рақобатдан қочиб, монополияга эришиш» стратегиясини қўллаб-қувватлаган, бу ҳақда у ўзининг Zero to One китобида батафсил ёзган.
Питер Тилнинг Доналд Трамп билан алоқалари унинг сиёсий фаолиятининг муҳим қисмидир. Тил 2016 йилда Трампнинг президентлик кампаниясини қўллаб-қувватлаган кам сонли Силикон водийси тадбиркорларидан бири бўлди. У Трампнинг сайлов кампаниясига 15 миллион доллар хайрия қилди ва Республикачилар партиясининг миллий қурултойида нутқ сўзлади.
Тилнинг Трампни қўллаб-қувватлаши унинг консерватив қарашлари ва глобализмга қарши позицияси билан изоҳланади. У Трампнинг протекционист иқтисодий сиёсати ва иммиграция масаласидаги қаттиқ позициясини маъқуллаган. Шунингдек, Тил Трамп маъмуриятида муҳим шахсларни, хусусан, ЖД Вэнсни (Трампнинг вице-президенти) қўллаб-қувватлади. Вэнс Тилнинг «PayPal Mafia» гуруҳидаги яқин ҳамкорларидан бири сифатида танилган.
Тилнинг Трамп билан алоқалари нафақат молиявий ёрдам билан чекланмайди. У Трамп маъмуриятига технология ва сиёсат соҳасида маслаҳатчи сифатида таъсир кўрсатган. Масалан, Тилнинг Palantir компанияси АҚШ ҳукумати билан яқин ҳамкорлик қилади, бу эса унинг сиёсий нуфузини оширади.
Питер Тилнинг сиёсатга таъсири нафақат Трамп билан алоқалари орқали, балки унинг консерватив ғояларни тарғиб қилиши ва Силикон водийсидаги либерал муҳитга қарши чиқиши билан ҳам аниқ кўринади. У «прогрессивизм» ва «глобализм»га қарши позицияси билан танилган. Тилнинг фикрича, технология соҳаси сиёсий жиҳатдан битараф бўлиши керак, аммо у ўзини консерватив қарашларга яқин деб ҳисоблайди.Тилнинг сиёсий фаолияти қуйидаги йўналишларда намоён бўлади:
Консерватив ҳаракатларни молиялаштириш — у консерватив сиёсатчилар ва ташкилотларни молиявий жиҳатдан қўллаб-қувватлайди. Масалан, ЖД Венснинг сенаторлик кампаниясига сармоя киритган.
Palantir орқали ҳукумат билан ҳамкорлик — Palantirнинг АҚШ ҳукумати билан яқин алоқалари Тилнинг сиёсий нуфузини оширади. Компаниянинг маълумотлар таҳлили хизматлари хавфсизлик ва мудофаа соҳасида муҳим роль ўйнайди.
Фикрий таъсир — Тилнинг Zero to One китоби ва унинг нутқлари орқали у тадбиркорлик, инновация ва сиёсий ислоҳотлар ҳақидаги қарашларини тарғиб қилади. У прогрессив ғояларни танқид қилиб, индивидуал эркинлик ва бозор иқтисодиётини ҳимоя қилади.
Тилнинг сиёсий фаолияти уни баъзилар учун «технократик олигарх» сифатида кўришга сабаб бўлди, чунки у технология ва сиёсатни бирлаштириб, глобал миқёсда таъсир ўтказишга интилади.Бойлиги2025 йил ҳолатига кўра, Питер Тилнинг бойлиги тахминан 7-8 миллиард доллар атрофида баҳоланмоқда (Forbes ва Bloomberg маълумотларига асосан). Унинг бойлигининг асосий манбалари қуйидагилар:
- PayPal сотилиши: PayPalʼнинг eBay’га сотилиши Тилда юз миллионлаб доллар даромад келтирди.
- Palantir Technologies: Palantir’нинг бозор қиймати ўсиши билан Тилнинг улуши миллиардлаб долларга етди.
- Founders Fund: Унинг венчур капитал сармоялари, хусусан, Facebook, СпаcэХ ва бошқа стартапларга киритилган инвестициялар катта фойда келтирди.
- Бошқа активлар: Тил кўчмас мулк, криптовалюта ва бошқа соҳаларда ҳам сармоя киритган.
Тилнинг молиявий муваффақияти унинг узоқни кўра билиш қобилияти ва таваккалчилиги, лекин юқори даромадли лойиҳаларга сармоя киритиш стратегиясига боғлиқ. У ўз бойлигини нафақат шахсий манфаатлар учун, балки сиёсий ва ижтимоий лойиҳаларни қўллаб-қувватлаш учун ҳам ишлатади.




