«Хурсанд бўлишга шошмаслик керак». Иқтисодчи «растаможка» пасайиши UzAuto Motors монополиясига таъсир қилмаслигини айтмоқда
Импорт божи ва ҚҚС эвазига маҳаллий ишлаб чиқарувчи 30 фоиздан ортиқ устунликка эга.

Президент Шавкат Мирзиёев ҳузуридаги йиғилишда Вазирлар Маҳкамасига уч кун муддатда импорт автомобиллари учун божхона божи ставкаларини 2 баравар — 30 фоиздан 15 фоизга пасайтириш бўйича қарор лойиҳасини киритишга топшириқ берилгани хабар қилинганди.
Иқтисодчи Отабек Бакиров ушбу «хушхабар»га ўз муносабатини билдирди. Унинг таъкидлашича, хурсанд бўлишга шошилмай туриш керак.
«Ажойиб хабар. Чунки минг марта маҳаллий ишлаб чиқарувчи монополистни ислоҳ, тарбия ва инсофга чақирган билан рақобат муҳити пайдо бўлмагунча ҳаммаси бефойда. Олдиндан тўлов 85 фоиздан 50 фоизга туширилиши ҳам фақат бир муддат самара беради. Навбатларни йўқотиш талаблари ҳам фақат вақтинча чоралар бўлади. Токи монопол ишлаб чиқарувчи ташқи рақобатчилардан максимал даражада босимни ҳис этишни бошламагунича», — дея ёзади мутахассис.
Отабек Бакиров UzAuto Motors учун рақобат ҳосил қилиши мумкин бўлган импорт автомобилларга энг юқори бож ставкалари ўрнатилганини эслаб ўтган.
«Бугунги кунда UzAuto Motors учун рақобат ҳосил қилиши мумкин бўлган импорт автомобилларга (двигатель ҳажми 3000 сантиметр кубгача автомобиллар учун) энг юқори бож ставкалари ўрнатилган», — дея ёзади у.
- Хусусан, двигатель ҳажми 1000 сантиметр кубгача бўлган автомобиллар учун 30 фоиз + ҳар куб сантиметр учун 1,80 доллар;
- двигатель ҳажми 1001-1500 сантиметр кубгача бўлган автомобиллар учун 30 фоиз + ҳар куб сантиметр учун 2 доллар;
- двигатель ҳажми 1501-3000 сантиметр кубгача бўлган автомобиллар учун 30 фоиз + ҳар куб сантиметр учун 2,5 доллар миқдорида импорт божлари ўрнатилган.
Отабек Бакировнинг фикрича, ушбу ставкалар двигатель ҳажми 3000 сантиметр кубгача бўлган янги импорт автомобилларнинг ишлаб чиқарувчи нархини камида 2 баробарга қимматлаштиради.
«Яъни автомобиллар импорти учун бож ставкалар комбинациялашган тарзда белгиланган. Агарда божлар 30 фоиздан 15 фоизгача пасайтирилган ҳолатда ҳам, қўшилган ҳар куб сантиметр учун махсус ставкалар ўзгармаса, амалда UzAuto Motors’нинг монополиясига заррача таъсир бўлмайди», — дейди у.
Иқтисодчининг қўшимча қилишича, асосий масала — божларнинг пасайтирилиши билан бирга қўшилган ҳар куб сантиметр учун махсус ставкалар бекор қилиниши.
«Шунда ҳам маҳаллий ишлаб чиқарувчи — монополист 15 фоиз импорт божи ва 15 фоиз ҚҚС эвазига 32,25 фоизлик устунликка эга бўлади», — дейди у.
Импорт автомобиллар нархи кўпи билан 10 фоизга арзонлашади
«Божхона божларини 15 фоизга пасайтирилиши ҳисобига хориждан олиб келинадиган импорт автомобилининг нархи ўртача 10 фоиз арзонлашиши мумкин. Ортиқ эмас», — дея қўшимча қилган Бакиров.
Агарда божлар 30 фоиздан 15 фоизгача пасайтирилган ҳолатда ҳам, қўшилган ҳар куб см учун махсус ставкалар ўзгармаса, қуйидаги жадвалда ҳисоб китоблар орқали буни тушуниб олиш мумкин.

«Масалан, двигатель ҳажми 1000 см3гача бўлган, таннархи 4000 долларлик импорт автомобиль бугунги бож тизимида импортер устамасини ҳисобга олмаганда 8860 долларга тушади.
Агар божлар 15 фоизгача пасайтирилса (махсус қўшилган ҳар куб см учун махсус ставкалар ўзгармаса) худди шу автомобильнинг импорти энди сизга 8 170 долларга айланади», — дейди у.
Мутахассиснинг фикрича, фарқи деярли сезилмайди, ҳар ҳолда бозордаги вазиятни ўзгартирадиган даражада эмас.
Жадвал шунингдек, таннархи 7000 долларлик (1500 см3), 11000 долларлик (2000 см3) импорт автомобиллар қиймати бўйича умумий ҳисоб-китоблардаги ўртача тахминий ўзгаришларни ҳам ҳисобга олган.






