Байден маъмурияти давридаги АҚШ иқтисодиёти COVID-19’дан дунёнинг бошқа мамлакатларига қараганда тезроқ тикланаётганини тасдиқловчи кўплаб кўрсаткичларга эга: паст ишсизлик, иш ҳақининг ўсиши, 2021 йилда яратилган рекорд 6,4 миллионта янги иш ўрни. Бироқ, битта рақам ҳар қандай ғалабани инкор этиши мумкин. Forbes Байден давридаги Америка иқтисодиёти ҳақида энг асосий маълумотларни тақдим этди.

Маълум қилинишича, 7 фоизни ташкил қилган инфляция — АҚШ тарихида 1982 йилдан бери кузатилган энг юқори йиллик ўсишдир. Республикачилар бу вазиятдан муваффақиятли фойдаланмоқда. Инаугурациядан бир йил ўтиб, Байденни маъқуллаш даражаси пасаймоқда.

Инфляция

Нархларнинг кўтарилиши Байденнинг барча иқтисодий ютуқларини инкор этиши мумкин. Истеъмол нархларининг 7 фоизга ошиши аллақачон Президентнинг харажатлар дастурини чиппакка чиқармоқда. Демократ сенатор Жо Манчин инфляцияни Байденнинг 2 триллион долларлик ички харажатлар пакетини қўллаб-қувватлашдан воз кечиш сабаби сифатида кўрсатган ва унга ўлим зарбасини берган. Байден иш ҳақининг ошишини иқтисодий тикланиш белгиси деб билади, аммо америкаликлар бунга келишмаслиги мумкин. Улар кўпроқ маош олишига қарамай, озиқ-овқат ва бензин учун пул топишда қийналмоқда.

Инфляция, шунингдек, Федерал резерв тизимини ўн йилдан ортиқ вақт давомида нольга яқин ушлаб тургандан кейин бу йил ставкаларни ошириш ҳақида гапиришга мажбур қилган. Goldman Sachs бу йил ставкалар тўрт баробар ошишини кутмоқда ва ҳеж-фонд асосчиси миллиардер Билл Акман Федерал резерв тизимини тезкор ҳаракат қилишга ундаган овозлар хорига қўшилган ва ставкани 50 базавий пунктга ошириш билан «бозорни ҳайратда қолдириши» кераклигини айтган.

Меҳнат бозори

Ишсизлик даражаси сезиларли даражада камайган ва ковиддан олдинги даврдаги кўрсаткичларга яқин. Байден ҳокимиятга келишидан олдин ишсизлик даражаси 6,7 фоиз эди. Бугунги кунда бу кўрсаткич 3,9 фоизни ташкил қилмоқда. Иш берувчилар 10 миллион бўш иш ўринлари учун янги ходимларни қидирмоқда ва уларнинг асосий муаммоси — «катта ишдан бўшатиш» бўлиб турибди. Жумладан, ноябрь ойида 4,5 миллион ишчи истеъфога чиққан. Бу билан ойлик ишдан бўшатиш кўрсаткичи Байден президентлиги бошланишидаги 2,3 фоиздан 3 фоизга кўтарилган.

«Одамлар бу ҳақда муаммо сифатида гапиришади. Менимча, бу иш берувчилар учун муаммо ҳисобланади. Лекин мени ёқтирмаган ишни ташлаб, ўзларини яхшироқ иш топиш қобилиятига эга деб ҳисоблайдиган ходимлар кўпроқ қизиқтиради. Менимча, бу ажойиб янгилик», — дейди Дин Бейкер, Иқтисодий ва сиёсат тадқиқотлари маркази ҳаммуассиси.

Энергетика

Инаугурация кунидан бери хом нефть нархи 62 фоизга ошиб, бир баррель учун 86 долларни ташкил этган, бу 2014 йилдан бери энг юқори кўрсаткичдир. Ёқилғи қуйиш шохобчалари нархи 2021 йили деярли икки бараварга ошиб, бир галлон учун 3,30 долларни ташкил этган ва 2022 йил табиий газни иситиш харажатлари ўтган қишга қараганда 30 фоизга юқори бўлиши кутилмоқда.

Иқтисодий ўсиш

АҚШ Савдо вазирлиги ҳисоб-китобларига кўра, ЯИМининг 2021 йилда ўсиши 5,7 фоизни ташкил этган ва 1984 йилдан бери энг сезиларли йиллик ўсишига айланган. Бироқ, 2021 йилнинг биринчи ярмида вакциналарнинг жорий этилиши истеъмолчилар ва бизнес учун юқори харажатларга олиб келганидан бери иқтисодиётнинг кескин ўсиши секинлашган. Биринчи икки чоракда ялпи ички маҳсулотнинг реал ўсиши 6 фоиздан ошган, учинчи чоракда эса атиги 2 фоизни ташкил этган. 2021 йилнинг март ойида қабул қилинган 1,9 триллион долларлик қутқарув режаси демократлар кутганидек самарали туртки бўлмаган.

«Америка қутқарув режаси бугунги кунгача бизни таъқиб қилаётган жиддий сиёсий хато бўлиб чиқди. Байден уни иқтисод 6,5 фоизга ўсган пайтда имзолади. Бунинг учун ҳеч қандай сабаб йўқ эди», — деган Дуглас Хольц-Икин, Конгресс бюджет идорасининг собиқ директори.

Акциялар

Қайд этилишича, 2020 йилги сайловларда Дональд Трамп агар Байден ғалаба қозонса, фонд бозори қулаши ҳақида огоҳлантирганди, аммо бу шунчаки популизм бўлиб чиқди. Байденнинг биринчи йилида S&P 500 кўрсаткичи 19 фоизга ўсган, гарчи президент бу ҳақда Трамп каби мақтанмаса ҳам. Шунингдек, Байден, эҳтимол, 2022 йилда S&P 500 хатти-ҳаракатлари учун жавобгарликни ўз зиммасига олишни истамайди. Январь ойида индекс аллақачон 5 фоизга тушиб кетган.

Облигациялар даромадлилиги

Инфляциянинг ўсиши ва ваъда қилинган фоиз ставкаларининг ошиши туфайли облигацияларнинг даромадлилиги пандемия бошланганидан бери ҳар қачонгидан юқори бўлган. 2 йиллик ғазначилик даромади Байден лавозимга киришган пайтдаги 0,13 фоиздан бу ҳафта 1 фоизга ошган. 10 йиллик ғазначилик даромади бу ойнинг ўзида 31 базавий пунктга кўтарилиб, 1,83 фоизни ташкил этган. Одатда қисқа муддатли ва узоқ муддатли облигациялар ўртасидаги кичик фарқ иқтисодий ноаниқликдан далолат беради, аммо иқтисодчилар 10 йиллик даромадлар 2022 йил ўсишда давом этишини ва 2 фоиздан ошишини кутмоқда.

Америкаликлар кайфияти

Ривожланаётган фонд бозори ва ишсизлик даражасининг пастлигига қарамай, америкаликлар сўнгги 10 йилдагидан кўра кўпроқ норози. Мичиган университетининг ойлик истеъмолчилар кайфияти сўрови 2021 йил ноябрь ойида 67,4 индекс билан якунланган, бу 2011 йилдан бери энг паст натижадир. Бу ой индекс 68,8 фоизни ташкил этган. 2020 йил январь ойида Байден лавозимга киришганида индекс 79.0 фоизни ташкил этган ва дастлабки бир неча ой ичида ўсиб бормоқда. Аммо инфляция, COVID-19’нинг янги штаммлари пайдо бўлиши ва тугамаётган пандемия истеъмолчилар ишончига путур етказмоқда.

Корхоналар банкротлиги

Hertz, JCPenney ва Chesapeake Energy 2020 йилда банкротлик тўғрисида ариза берган 7129 АҚШ компаниялари қаторига кирган, бу пандемиянинг бошланиши ва унинг иқтисодиётга таъсири билан боғлиқ саккиз йиллик рекорддир. 2021 йилда банкротликнинг ўсиши кескин секинлашган, чунки кичик бизнесга давлат харажатлари ва фавқулодда кредитлардан воз кечиш дастурлари ёрдам берган. Америка Банкротлик Институти маълумотларига кўра, 2021 йили бор-йўғи 3724 компания банкротлик тўғрисида ариза берган, бу камида қирқ йил ичидаги энг паст кўрсаткичдир. 2021 йилда банкрот бўлган корпорациялар орасида Belk и National Rifle Association бор эди.

Аввалроқ АҚШ иқтисодиёти 1984 йилдан бери энг юқори ўсишни қайд этгани хабар қилинганди.