Кредит рейтинги паст ривожланаётган мамлакатларнинг 10 фоизи 2022 йилда қарз инқирозига дуч келиши мумкин. Бу ҳақда Reuters JPMorgan инвестиция банки таҳлилчиларининг эслатмасига таяниб ёзмоқда.

Банкнинг қайд этишича, эҳтимолий инқироз сабаблари орасида фоиз ставкаларининг ошиши ва Россиянинг Украинага ҳужуми оқибатлари ҳам бор.

Тўлов балансининг жиддий босими ва бюджет тақчиллигининг кенгайиши энергия ҳамда озиқ-овқат истеъмолининг катта қисмини импорт қилувчи оғир қарздор мамлакатлар муаммоларини янада кучайтирмоқда.

Мисол учун, Шри-Ланка 2022 йил ўз тарихида ташқи қарзи бўйича биринчи «автоматик» дефолтни эълон қилди. Мамлакат ҳукумати коронавирус пандемияси ва Россия-Украина урушининг салбий оқибатларига ишора қилди.

Ливан, Суринам, Венесуэла ва Замбия ҳам аввалроқ дефолт эълон қилган эди. Таҳлилчилар, шунингдек, Россия ва Украинанинг қарзларини тўлаш жараёнини ҳам кузатмоқда.

«Бизнинг тахминимизча, [52 та давлатнинг] деярли ярми юқори хавф гуруҳига киритилган. Улардан саккизтаси 2023 йил охиригача захиралар тугаши хавфи остида, бу дефолт хавфи юқори эканини кўрсатади. Булар: Шри-Ланка, Малдив ороллари, Багама ороллари, Белиз, Сенегал, Руанда, Гренада ва Эфиопия», — дейилади JPMorgan нотасида.

Банк таҳлилчилари Миср, Гана ва Покистон каби йирикроқ иқтисодлар учун хавфлар мавжудлигини таъкидлади.

«Кам даромадли мамлакатларнинг 60 фоизга яқинида қарз муаммоси хавфи юқори ёки уларни аллақачон бошдан кечирмоқда», — деб ёзганди Халқаро валюта жамғармаси молия департаменти директори Витор Гаспар ва ҳаммуаллифлар апрель ойида ХВЖ веб-сайтидаги блогида.

Мақолада таъкидланишича, бу мамлакатлар озиқ-овқат нархининг кўтарилишидан энг кўп зарар кўрадиган давлатлар ҳисобланади, чунки озиқ-овқат уй хўжаликлари харажатларининг юқори қисмини ташкил қилади.

Дефолт хавфи

АҚШ Федерал захира тизими ва Англия банки инфляциянинг ўсишига қарши курашиш учун 2022 йилда асосий ставкаларни оширишга ҳаракат қилди. Европа Марказий банки июль ойида 2011 йилдан бери биринчи марта ставкаларни оширишга тайёрланмоқда.

Россиянинг Украинага босқини ва ундан кейин Россияга қарши жорий этилган санкциялар жаҳон бозорида нефть ва газ нархининг ошишига олиб келди. БМТ Украинадаги можаро бутун дунёда озиқ-овқат нархини 22 фоизга ошириши мумкинлигидан огоҳлантирди.

Россия санкцияларга қарамай, ҳозиргача ташқи қарзи бўйича дефолтдан қочиб қутула олди. Бироқ май ойининг охирида АҚШнинг умумий лицензияси тугайди, бу ғазначиликдан инвесторларга тўловларни ўтказиш имконини беради.

Bloomberg манбаларига кўра, АҚШ лицензияни узайтирмаслиги мумкин, бу эса Россияни дефолт ёқасида қолдиради. Ўз навбатида, Россия молия вазири Антон Силуанов лицензия узайтирилмаган тақдирда ҳам дефолт бўлиш эҳтимолини истисно қилди. Унга кўра, бу ҳолда Россия ташқи қарзларини рублда тўлайди.