Тошкентдан тўртта вилоятга экспресс контейнер поездлари қатновлари йўлга қўйилади

18:32 · 10.02.2023

Ўзбекистонда карам етиштирувчилар аномал совуқ туфайли катта зарар кўрди

15:01 · 10.02.2023

Ўзбекистондан Афғонистонга темир йўл қатнови 10 февралдан тикланди

14:21 · 10.02.2023

Ўзбекистон Малайзияда ипакчилик бўйича қўшма корхона ташкил этади

13:27 · 10.02.2023

Самарқанд шаҳри халқаро туризм ва бизнес марказига айлантирилади

12:51 · 10.02.2023

Ўзбекистон, Қозоғистон ва Россия уч томонлама «газ иттифоқи» тузишни тезлаштирмоқда

11:46 · 10.02.2023

«IMEI-кодни рўйхатдан ўтказишни бепул қилгач, жавобгарлик белгиласа бўлади» — Кушербаев

11:06 · 10.02.2023

Meta икки йиллик тақиқдан сўнг Дональд Трампнинг Facebook ва Instagram аккаунтларини тиклади

10:24 · 10.02.2023

Ўзбекистон авиа юк ташувлари соҳасида E-freight халқаро стандарти жорий этилади

20:45 · 09.02.2023

Food city савдо мажмуасидан Қўйлиқ 7-метро бекатигача бепул автобус ҳаракати йўлга қўйилди

18:52 · 09.02.2023

Миср компанияси Ўзбекистонда трансформатор ишлаб чиқариш корхонасини ташкил этади

18:05 · 09.02.2023

Тошкент йўл инфратузилмасини яхшилашда Япония компаниясининг 3D камераларидан фойдаланилиши мумкин

16:40 · 09.02.2023

Тошкент халқаро аэропортида йўловчиларни кутиб олиш учун бир нечта зоналар қурилади

15:47 · 09.02.2023

Транзит, нефть ва туризм: зилзила Туркия иқтисодиётига қандай зарба берди?

14:21 · 09.02.2023

ОТБ Ўзбекистонга иқтисодий бошқарувни яхшилаш учун 150 млн доллар ажратди

13:29 · 09.02.2023

SpaceX Украина ҳарбийларига Starlink ёрдамида дронларни бошқаришни тақиқлади

12:44 · 09.02.2023

Mercator Group савдо тармоғи Ўзбекистонда филиалини очади

11:30 · 09.02.2023

Самарқанд халқаро технология университети ўзининг янги кампус макетини тақдим этди

11:09 · 09.02.2023
Таҳлил 22:30 · 19.12.2021

Коррупцияга қарши кураш: у қайси факторлар билан мамлакат иқтисодиёти учун муҳим?

Коррупция рағбат ҳиссини сўндиради.

Коррупцияга қарши кураш: у қайси факторлар билан мамлакат иқтисодиёти учун муҳим?
Фото: «replyua.net»

Коррупцияга қарши курашнинг муҳимлиги ҳақида сўз очишдан аввал коррупция ўзи нима деган саволга қисқача жавоб бериб ўтсак.

Коррупция деганда кўпчиликнинг тасаввурига давлат хизматчисига конвертда пул бериш ҳолати келади. Умуман олганда солиқ тўловчиларнинг ресурсларидан номақбул ёки шахсий мақсадларда ҳар қанақасига фойдаланиш коррупция ҳисобланади. Ўша ресурс эса мансаб ёки бюджетдан бирор ижтимоий объект қурилиши учун ажратилган пул ва ҳоказо бўлиши мумкин.

Коррупция стимул, яъни рағбат ҳиссини сўндиради

«Коррупция ҳамма нарсани ўлдиради, чунки коррупция рағбат ҳиссини, самарадорлик ва ривожланишга сармоя киритиш истагини сўндиради», — дейди иқтисодчи Сергей Гурьев.

Мисол тариқасида шартли тадбиркорни олсак: агар у солиқ тўлаш ўрнига ўша тўловларни айланиб ўтиш учун солиқчига пора берса ёки беришга мажбур бўлса, бу ўша шартли бизнесменнинг яхшироқ ишлашга бўлган иштиёқини ўлдиради. Чунки тадбиркорда келажакка нисбатан ишонч йўқолади, унинг ўрнига қўрқув ва ноаниқлик пайдо бўлади.

Келажакда тадбиркор яхшироқ ишлаб, кўпроқ фойда қилса, ўша коррупционер давлат хизматчиси яна унинг даромадига шерик бўлиши мумкин. Пора олиб, лавозимини суиистеъмол қилган мансабдордан яна нимани кутиш мумкин?

Муқобил харажатлар

Ушбу сценарийнинг давоми бор. Тасаввур қилсак, шартли порахўр давлат хизматчиси 1 миллиард сўм ноқонуний маблағ йиғди. Бошқача қилиб айтганда, солиқ тўловчиларнинг ишончи эвазига берилган лавозимни суиистеъмол қилиб, ўша солиқ тўловчиларнинг пулини ўз манфаати йўлида ишлатиб юборди.

Ваҳоланки, ушбу маблағ соғлиқни сақлаш ёки таълим каби муҳим ижтимоий соҳаларга сарфланиши ҳам мумкин эди. Шаҳар чеккасида ҳеч ким яшамайдиган қаср учун эмас, балки жамият учун фойдали бўлган инфратузилмага йўналтирилса ҳам бўларди.

Давлат институтларига бўлган ишончнинг йўқолиши

Бир сўз билан айтганда коррупция илдиз отиб кетган жамиятда аҳоли давлатга даромадларининг бир қисмини ишониб топширишга қўрқади, солиқ тўлашдан қочади.

Давлат бошқарув институтларига нисбатан ишонч бўлмагач, аҳоли қўлидаги капиталдан максимал фойдаланмайди, бирор соҳага инвестиция киритмайди, банкка ҳам қўймайди. Бу эса давлат ўзида мавжуд потенциалдан фойдаланмаётганини англатади.

Хулоса қиладиган бўлсак, коррупция иқтисодий стимул ҳиссини сўндиради, жамиятда тенгсизликнинг кучайишига олиб келади (кимдир шаҳар четида қасрда яшайди, кимдир эса сифатсиз таълим олади) ва давлат бошқарув институтларига бўлган ишонч йўқолади.

Коррупция ва маданий код

Коррупциянинг илдиз отиши бирор бир миллат ёки давлатнинг маданий коди, менталитети билан боғлиқми? Бу, албатта, стереотип. Яққол бир мисол — Грузия. Михаил Саакашвили етакчилигида ушбу давлат юқоридаги стереотипни синдирди.

Бугунги кунда Грузия Transparency International коррупцияга қарши курашиш халқаро нодавлат ташкилоти рейтингида 45-ўриндан жой олган. Бироқ ҳар доим ҳам бундай бўлмаган. Михаил Саакашвили 2004 йилда энди Президентга айланганида Грузия ушбу рейтингда 133-ўринда эди. Орадан 4 йил ўтди ва Грузия 67-ўринга кўтарилиб олди.

Михаил Саакашвили ҳукумат тепасига келганига қадар мамлакатда коррупция, ўғрилик илдиз отиб, маданиятнинг бир бўлагига айланиб кетганди. Жиноятчилик бўйича Собиқ Иттифоқ давлатлари орасида Грузия етакчи эди. Уруғ-аймоқчилик қонунчиликдан устун турар эди. Лекин энди буларнинг барчаси тарихда қолди.

Фаррухжон Муродқулов тайёрлади.

Тошкентдан тўртта вилоятга экспресс контейнер поездлари қатновлари йўлга қўйилади
Бизнес 18:32 · 10.02.2023
Тошкентдан тўртта вилоятга экспресс контейнер поездлари қатновлари йўлга қўйилади
Ўзбекистонда карам етиштирувчилар аномал совуқ туфайли катта зарар кўрди
Бизнес 15:01 · 10.02.2023
Ўзбекистонда карам етиштирувчилар аномал совуқ туфайли катта зарар кўрди
Ўзбекистондан Афғонистонга темир йўл қатнови 10 февралдан тикланди
Янгиликлар 14:21 · 10.02.2023
Ўзбекистондан Афғонистонга темир йўл қатнови 10 февралдан тикланди
Ўзбекистон Малайзияда ипакчилик бўйича қўшма корхона ташкил этади
Бизнес 13:27 · 10.02.2023
Ўзбекистон Малайзияда ипакчилик бўйича қўшма корхона ташкил этади
Самарқанд шаҳри халқаро туризм ва бизнес марказига айлантирилади
Бизнес 12:51 · 10.02.2023
Самарқанд шаҳри халқаро туризм ва бизнес марказига айлантирилади
Ўзбекистон, Қозоғистон ва Россия уч томонлама «газ иттифоқи» тузишни тезлаштирмоқда
Иқтисодиёт 11:46 · 10.02.2023
Ўзбекистон, Қозоғистон ва Россия уч томонлама «газ иттифоқи» тузишни тезлаштирмоқда