Ўзбекистонда асосий капиталга инвестициялар қарийб 39 фоизга ошган фаол 2024 йилдан сўнг, 2025 йил ўртача ўсиш траекториясига қайтилаётганини кўрсатмоқда. Бу Миллий статистика қўмитаси маълумотларидан келиб чиқади.

Тўққиз ой якунларига кўра, 443,6 трлн сўм — ўтган йилга нисбатан 15,2% кўп маблағ сарфланди. Биринчи тўққиз ойлик маълумотлар шуни кўрсатадики, мўтадил бюджет сиёсати фонида ҳозирги тенденция барқарор кўринади.

Эътиборлиси, йил ўрталарига келиб, ўсиш суръати сезиларли даражада камтарроқ бўлди — атиги +5,5%. Рақамлар учинчи чоракда инвестицион фаоллик, биринчи навбатда, хусусий ва хорижий капитал ҳисобига ошганини кўрсатмоқда.

Марказлаштирилган манбалар (давлат бюджети ва давлат дастурлари) маблағлари ҳажми 11,9% ўсиб, 43,4 трлн сўмга етди. Бироқ уларнинг умумий бюджетдаги улуши бироз пасайди — 10,1% дан 9,7% га. Мутахассисларнинг фикрича, расмийлар мувозанатни сақлашга ҳаракат қилмоқда: бюджет юкини оширмасдан инфратузилма лойиҳаларини қўллаб-қувватламоқда.

Марказлаштирилмаган манбалар — корпоратив маблағлар, банк кредитлари ва тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар асосий омил бўлиб қолмоқда. Улар 15,6% ўсиб, 400,2 трлн сўмга етди, бироқ биринчи олти ойда ўсиш атиги 6,6% ни ташкил этди.

Ўсиш тузилиши

Ишлаб чиқариш саноати энг кўп инвестиция жалб қилишда давом этмоқда — барча инвестициялар ҳажмининг 27,3 фоизи. Соҳа улуши ўтган йилга нисбатан бирмунча пасайган бўлса-да, машинасозлик ва кимё саноатида капитал қўйилмаларга талаб кучлилигича қолмоқда.

Бошқа томондан, тоғ-кон саноати улуши камайиб бормоқда — 13,2% дан 9,9% гача. Бу бир нечта йирик лойиҳаларнинг якунланиши ва хомашёни қайта ишлашга ўтиш билан боғлиқ бўлиши мумкин. Энергия таъминоти ва газ тақсимоти барча инвестицияларнинг тахминан 14% ини ташкил қилади.

Қишлоқ хўжалиги сезиларли даражада тикланишни кўрсатмоқда: инвестициялар улуши деярли икки баравар ошиб, 8,8% ни ташкил этди. Қайта ишлашни модернизация қилиш ва сув тежовчи технологияларни жорий этиш туфайли тармоқ аста-секин янги ривожланиш соҳасига айланиб бормоқда. Уй-жой қурилиши ҳам 5,2% дан 7,2% га ошди.

Ишонч индикатори

Йилнинг тўққиз ойида мамлакатга 34,5 млрд долларлик хорижий инвестициялар ва кредитлар келиб тушди, шундан 24,9 млрд доллари асосий капиталга йўналтирилди. Айниқса тўғридан-тўғри инвестициялар тез суръатлар билан ўсмоқда — уларнинг ҳажми 1,5 баравар — 14,4 млрд долларгача ошди. Таҳлилчилар буни инвесторларнинг мамлакат иқтисодиётига бўлган ишончи кўрсаткичи сифатида баҳоламоқда.

Давлат кафолати остидаги кредитлар улуши 5% даражасида қолмоқда, бироқ уларнинг ҳажми ҳам ошди — 22,6%. Иқтисодчиларнинг фикрича, расмийлар ташқи маблағларни жалб қилиш суръатини сақлаб қолган ҳолда қарз юкини назорат остида ушлаб туришга ҳаракат қилмоқда.

Шу тариқа 2025 йил инвестиция сектори учун пойга эмас, балки таркибий қайта қуриш даврига айланди. Давлат инвестициялари улуши камайиб, хусусий ва хорижий манбалар ортиб бормоқда, устуворлик юқори қўшилган қийматга эга бўлган саноат ва инфратузилма ва ижтимоий лойиҳаларга қаратилмоқда.