АҚШ ва Европа Россиянинг Украинага бостириб киришига қарши иқтисодий санкциялар арсеналини ишлаб чиқар экан, инқирознинг асосий иштирокчилари молиявий ўзаро боғлиқлиги, бу эса тез ва осон ечимлар иш бермаслигини англатишини кам одам тушунади. Энг ёмони, Россия элитасига қарши санкциялар қўллаш тартибсизликка айланиб кетган вазиятни ўнглашга ҳеч қандай ёрдам бермайди.

Санкциялар қуршовидаги Путин

Ҳафта бошида Россия ўз ҳарбийларига Украина шарқидаги баҳсли ҳудудларда «тинчликпарвар» ролини ўз зиммасига олишга буйруқ бергани ҳақидаги хабар Ғарб демократияларини Россияга қарши санкциялар жорий этишга ундади.

Хусусан, АҚШ, Буюк Британия ва бошқа давлатлар маълум рус компаниялари ҳамда шахсларига нисбатан жазо чораларини қўллади. АҚШда санкциялар рўйхатига баъзи Россия банклари, бадавлат шахслар ва олигархлар киритилди.

Бундан ташқари, мамлакатнинг қарзини сотиб олиш тақиқланди. Хулоса қилиб айтганда, бу ҳаракатлар Россия Президенти Владимир Путиннинг яқин атрофидаги бой ва қудратли шахсларга зарар етказишга қаратилган. Муаммо шундаки, бир нечта мутахассислар бу ҳаракатлар катта ўзгаришларга олиб келишига ишонади.

Чорлар даврида бўлгани каби Россияда ҳам муаммо шундаки, аҳоли асосан камбағал — жон бошига ўртача йиллик даромад АҚШдаги даромаднинг бешдан бирига тўғри келади, иқтисодий пирамиданинг тепасида бир неча нафар ўта бой одамлар ўтиради. Охир оқибат, қашшоқликдан азият чекканлар санкцияларни элитадан кўра кўпроқ ҳис қилади.

Санкциялар муваффақиятининг ёмон тарихи

Россия 2014 йилда Қрим аннекция қилинганидан бери кўп йиллар давомида бир қанча санкцияларга дучор бўлди. Лекин ўшандан бери санкциялар Россияга таъсир ҳам қилгани йўқ. Бошқа давлатлар ҳам чоралар таъсирини сезмай туриб, қаттиқ санкциялардан омон қолди.

АҚШнинг Венесуэлага нисбатан санкциялари мамлакат авторитар Президенти Николас Мадурони ҳокимиятдан четлатгани йўқ. Кубага қарши бундай ҳаракатлар ҳам диктатор Фидель Кастрони ағдара олмади.

Шунга ўхшаб, Эроннинг теократик муллалари АҚШнинг режимга нисбатан қирқ йилдан ортиқ давом этган тазйиқларига қарамай, ҳокимиятда қолмоқда.

Россия ва Европа — иқтисодий шериклар

Табиий газнинг учдан бир қисмини Россиядан оладиган Европани ҳам эътибордан четда қолдириб бўлмайди. Газ уйларни иситиш учун, шунингдек, бутун қитъада электр энергияси ишлаб чиқариш учун ишлатилади.

2021 йил давомида Европа энергия инқирозини бошдан кечирди, нархлар эса осмонга кўтарилди. Тўсатдан энергия беқарорлиги ҳақиқий ва фавқулодда хавфга айланди. Россиядан Европага табиий газ оқимининг қисқариши танқисликни келтириб чиқарди ҳамда бизнес ва истеъмолчилар учун энергия нархини оширди.

Айни пайтда Россияга ҳам Европанинг пуллари керак. Энергия ресурсларини экспорт қилишдан тушадиган даромадлар мамлакат федерал бюджетининг тахминан 40 фоизини ташкил қилади.

Агар бу пул бўлмаса, Россия ҳукуматининг «ҳамёнида тешик пайдо бўлади». Шу сабабли, Россия электр узатиш линияларини ўчириб қўяди, деган фикр ҳақиқатдан жуда узоққа ўхшайди.

Россияга даромад керак, Европа эса нефть ва газсиз яшай олмайди. Ким бу номинал фойдали муносабатларга тўсқинлик қилишни хоҳлайди?