Ўзбекистонда 2021 йилда жами 3,4 миллион тонна пахта хом-ашёси териб олинди. Бу ҳақда «Ўзбектўқимачиликсаноат» уюшмаси матбуот хизмати хабар берди.

Маълум қилинишича, Ўзбекистонда 122 та пахта-тўқимачилик кластер корхоналари фаолият олиб бормоқда. Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг маълумотига кўра 2021 йилда республикада 1,031 мингга ер майдонда пахта етиштирилиб, жами 3,4 миллион тонна пахта хом-ашёси териб олинган.

Қайд этилишича, Ўзбекистонда пахта толасини ички бозорда сотиш тартиби қуйидаги норматив ҳужжатлар билан тартибга солинади:

• Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 25 январдаги қарори 2-банднинг бешинчи хатбоши: «ишлаб чиқарилган пахта толасининг ўз ишлаб чиқариш қувватлари эҳтиёжларидан ошадиган ҳажмлари пахта-тўқимачилик ишлаб чиқариши ташкилотчилари томонидан биржа савдолари орқали бошқа маҳаллий истеъмолчиларга сотилади»;
• Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 12 февралдаги қарорининг 2-иловасига асосан «Пахта толасини биржа савдоларида сотиш тартиби тўғрисидаги Низом»;
• Ўзбекистон Президентининг 2020 йил 5 майдаги қарорининг 1-бандига мувофиқ: «Белгилансинки: маҳаллий ишлаб чиқарилган базавий сифатдаги пахта толасининг бошланғич нархи Нью-Йорк товар биржасининг энг яқин етказиб бериш ойи учун фьючерс котировкаси қийматидан келиб чиққан ҳолда сотувчи томонидан белгиланади».

Шунингдек, «Ўзтўқимачиликсаноат» уюшмаси Инвестиция ва ташқи савдо вазирлиги билан биргаликда тўқимачилик корхоналарининг юқори сифатли пахта толасига ортиб бораётган эҳтиёжларини инобатга олган ҳолда, пахта толасини биржада сотиш тартибини такомиллаштириш чора-тадбирлари ишлаб чиқилган. Хусусан, спекулятив ўсишни истисно қилиш мақсадида, базавий сифатдаги пахта толасининг бошланғич баҳоси кейинги савдо ойининг Нью-Йорк фьючерс котировкалари даражасида белгиланади.

Шу муносабат билан саноат корхоналарига пахта толасини номутаносиб юқори нархларда, масалан, кейинги савдо ойининг Нью-Йорк фьючерсидан юқори нархларда харид қилмаслик тавсия этилади.

Шу билан бирга, тегирмон усулида ишлашда (давалческий), иқтисодий томондан асосланганлигини ҳисобга олган ҳолда, таклиф этилаётган қайта ишлаш бўйича хизматларнинг улушлари (фоизлари) нисбатини ишлаб чиқиш (масалан, ҳалқали йигирувда (Ring) 38 фоизга 62 фоиз ва пневмомеханик йигирувда (OE) 33 фоизга 67 фоиз) тавсия этилган.

Таъкидланишича, пахта толасини оширилган нархларда сотиб олаётганда, ип-калава сотилишида асоссиз йўқотишлар хавфи ортади. Дунё бозор таҳлилларига кўра, Туркияда лиранинг долларга нисбатан қадрсизланиши давом этаётгани сабабли, импорт қилинадиган хом ашё номутаносиб равишда қимматлашади ва уни сотиб олиниши чекланади.

Бундан ташқари, Президентнинг 2021 йил 16 ноябрдаги қарорига мувофиқ, пахта-тўқимачилик кластерлари ташкил этилишида пахта хом ашёси чуқур қайта ишланишида (тўқув, бўяш, тикув-трикотаж ишлаб чиқариш) янги қувватларни яратиш бўйича инвестиция мажбуриятларига эга. Шунингдек, ушбу мажбуриятларни олаётган корхоналар таклифлари қўллаб-қувватланади.

Аввалроқ Ўзбекистонда пахта етиштириш ва йиғим-теримни молиялаштириш учун имтиёзли кредитлар ажратилиши хабар қилинганди. Шунингдек, Давактив агентлиги давлат иштирокидаги корхоналарга эслатма билан чиққани ҳақида хабар берилди.