Олий Мажлис Сенатининг ўттиз иккинчи ялпи мажлисида сенаторлар «Электрон тижорат тўғрисида»ги Ўзбекистон қонунини кўриб чиқиб, маъқуллади. Бу ҳақда юқори палата ахборот хизмати хабар берди.

Таъкидланишича, Ўзбекистонда сўнгги 5 йилда электрон тижорат соҳасида ялпи ишлаб чиқариш ҳажми 48 бараварга ошиб, 1,1 триллион сўмни ташкил қилмоқда. Лекин «Электрон тижорат тўғрисида»ги 2015 йилда қабул қилинган амалдаги қонун ишлаб чиқилган даврда бу имкониятлар етарли даражада ривожланмаган эди.

Мажлисда қайд этилишича, амалдаги қонунда соҳанинг ривожланиши учун етарлича шарт-шароитлар кўзда тутилмаган. 

Хусусан, барча электрон тижорат субъектлари қамраб олинмаган, электрон тижоратга оид ҳужжатларни алмашиш, тўлов механизмлари ва товарларни қайтариш масалаларини амалиётда қўллашда тушунмовчиликлар юзага келмоқда.

Нималар белгиланмоқда?

Янги таҳрирдаги қонун «Рақамли Ўзбекистон — 2030» стратегиясида белгиланган мақсадлар асосида ишлаб чиқилган бўлиб, унда электрон шартномаларни тузишнинг аниқ тартиби белгиланмоқда. 

Жумладан, электрон ҳужжатларнинг юридик кучи, офертага қўйиладиган талаблар, электрон ҳужжатларни сақлаш хусусиятлари, электрон битимни амалга ошириш тартиби ҳамда электрон шартномаларни тузиш шартлари ҳуқуқий жиҳатдан мустаҳкамлаб қўйилмоқда.

Қонун билан электрон тижоратда харидорнинг шартлари тўлиқ қондирилмагунча ахборот тизимида пул маблағларини ушлаб туриш имкониятини берувчи пулни депонентлаш тизими (эскроу) жорий қилинмоқда. 

Яна бир муҳим жиҳат, юридик шахслар билан бир қаторда ўзини ўзи банд қилган шахсларга электрон тижоратда иштирок этиш ҳуқуқи берилмоқда.

Жаҳондаги вазият

Жаҳон бўйлаб коронавируснинг кенг тарқалиши дунё аҳолисининг электрон тижоратга бўлган талабини янада оширди. Натижада онлайн савдо қилиш тизими йил сайин ўсиб бормоқда.

Биргина 2020 йилда электрон тижорат савдо ҳажми Хитойда 24,9 фоизга, Жанубий Кореяда 25,9 фоизга, АҚШда 14 фоизга ва Сингапурда 11,7 фоизга ошган. Ўзбекистонда эса электрон тижорат ҳажми 80 фоизга ўсган.