Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти (ПМТИ) экспертлари тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни (ТТХИ) жалб қилиш борасида Жанубий Корея тажрибасини ўрганиб чиқди. Институт матбуот хизмати таҳлилни Kommers.uz’га тақдим этди.

Ривожланишининг дастлабки босқичида Жанубий Кореяда капитал қўйилмалар ва технологияларнинг катта қисми тўғридан-тўғри инвестициялар ҳисобига эмас, балки қарз олиш ва лицензиялаш амалиётига асосланиб жорий этилган. Тижорат ва давлат қарзлари 1980 йилгача жами хорижий капитал оқимининг 80 фоиздан ортиғини ташкил қилган.

Бу тенденция 90-йилларда давом этди, аммо юқори технологияли саноат тармоқларига ТТХИни жалб қилиш зарурлигини эътироф этган ҳолда, 80-йилларнинг иккинчи ярмида Жанубий Корея тегишли сиёсат ишлаб чиқа бошлади. Уни амалга оширишнинг фаол босқичи ўтган асрнинг 90-йилларида бошланди.

Қабул қилинган чора-тадбирлар қуйидагиларни ўз ичига олди:

• юқори технологияли тармоқларга ТТХИ учун солиқ имтиёзлари;
• 1992-йилдан бошлаб инвестиция тартибларини соддалаштириш;
• 1993-йилдан бошлаб ТТХИ ҳажмини эркинлаштириш ва тегишли беш йиллик режани амалга ошириш.

Ислоҳотлар дастури 4 та асосий йўналишни қамраб олди:

• молия сектори;
• корпоратив сектор;
• давлат сектори;
• меҳнат бозори.

Жанубий Корея тажрибасини ўрганган ҳолда қуйидаги хулосаларни чиқариш мумкин:

Ислоҳотлар ички ривожланиш шароитлари ва глобал ўзгаришларга қараб босқичма-босқич амалга оширилиши керак, чунки иқтисодий муваффақият учун универсал қоидалар мавжуд эмас;

ТТХИни жалб қилиш сиёсати самарадорлигининг асосий кўрсаткичи сифатида экспорт ҳажмини олиш лозим, у жаҳон бозорида параллел равишда маҳаллий маҳсулотларнинг рақобатбардошлиги қанчалик ўзгараётганини акс эттиради;

ТТХИни жалб қилиш сиёсати манзилли бўлиши ва қабул қилувчи мамлакат учун фақат устувор тармоқлар учун яхши шароитларни яратишни кўзлаши зарур;

солиқ таътиллари ва бошқа турдаги имтиёзлар асосан технология, илмий-тадқиқот ва ишланмалар билан боғлиқ юқори технологияли бизнес учун эълон қилингани маъқул;

ТТХИ учун инвестиция муҳитини яхшилаш нафақат меҳнат бозори, солиқ, молия, валюта ва маъмурий хизматлар, балки таълим, уй-жой, тиббий хизмат, транспорт, маданият, кириш ва чиқиш жараёнлари ва бошқа соҳалардаги ҳар қандай қийинчиликларни бартараф этишни ўз ичига олиши керак.