Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг навбатдаги мажлисида иш вақтидан ташқари иш учун ҳақ тўлаш ва унинг давомийлигини соддалаштиришга қаратилган қонун лойиҳаси биринчи ўқишда кўриб чиқилди.

Бандлик вазири ўринбосари Раъно Турдибоева қонун лойиҳаси тадбиркорлар томонидан билдирилган таклифлар асосида ишлаб чиқилганини қайд этди. Бизнес иш вақтидан ташқари иш вақтининг йиллик чекловини бекор қилиш, 40 соатдан ортиқ ишланган вақт учун бир ярим баравар миқдорида иш ҳақи тўлашни таклиф қилган.

Қонунчиликдаги чекловлар ходимларни ишга жалб қилишни чеклаб қўймоқда. Натижада, айрим корхоналар ходимларни ишдан ташқари вақтда норасмий равишда ишлатиб келаётгани аниқланмоқда. 2024 йилда 627 та бу каби ҳолатлар аниқланган.

Лойиҳа билан Меҳнат кодексининг 190-моддасида ходимлар учун иш вақтидан ташқари иш давомийлигига қўйилган йиллик 120 соатлик чекловни бекор қилиш белгиланмоқда. Кунлик чекловлар ўзгаришсиз қолади.

Шу билан бирга, кодекснинг 262-моддасига киритилаётган ўзгатиришлар билан иш вақтидан ташқари ишнинг бир кунда биринчи икки соати учун камида 1,5 баравар, икки соатдан ортиқ қисми учун 2 баравар миқдорида ҳақ тўланиши назарда тутилмоқда. Амалдаги тартибда икки баравар миқдорида ҳақ тўланиши белгиланган.

Лойиҳани ишлаб чиқишда 68 та мамлакатнинг иш вақтидан ташқари ишга жалб қилиш бўйича тажрибаси ўрганилган. Турдибоева бу каби чеклов МДҲ давлатларининг айримларида, жумладан Россия, Озарбайжон, Қозоғистон, Тожикистон, Туркманистон ҳамда Ўзбекистонда сақланиб қолаётганини қайд этди. Франция, Италия, Швеция, Нидерландия ҳамда Бельгия каби ривожланаётган мамлакатларда эса ходимни иш вақтидан ташқари ишга жалб қилиш учун йиллик чеклов мавжуд эмас.

Бундан ташқари, бу мамлакатларда иш вақтидан ташқари иш учун икки баробар миқдорида ҳақ тўланмайди. Масалан, Германия, Нидерландия, Испания ҳамда Швеция каби давлатларда бу 1,25−1,5 бараварни ташкил этади.

Шунингдек, Бандлик вазири ўринбосари Халқаро меҳнат ташкилотининг конвенцияларида ҳам йиллик чекловлар назарда тутилмаганини, фақат кунлик ёки ҳафталик чеклов белгиланишини таъкидлади. Ташкилот вакиллари мазкур чеклов иш берувчиларни қийнашини қайд этган.

«Агар иш берувчи амалдаги тартиб асосида ходимини ҳар куни икки соатдан иш вақтидан ташқари ишга жалб қилса, 120 соатлик чеклов икки ярим ойда тугаб қолади. Натижада, компания ҳам, ходимлар ҳам бу ҳуқуқдан фойдалана олмайди», — деди Раъно Турдибоева.

Қонун лойиҳаси тегишли ташкилотлар билан келишилган, Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг розилиги олинган. Мажлисда қонун лойиҳаси биринчи ўқишда қабул қилинди.