Ўзбекистон ҳукумати олтин нархининг ошиши туфайли кўпроқ даромад олмоқда, аммо харажатларни прогнозлардан тезроқ оширмоқда. Бу Марказий банк томонидан ишлаб чиқилган 2026 йил ва 2027 — 2028 йилларга мўлжалланган пул-кредит сиёсатининг асосий йўналишлари концептуал лойиҳасидан англашилади.

Регулятор ҳисоботига кўра, биринчи ярим йилликда консолидациялашган бюджет даромадлари ва харажатлари (давлат бюджети, давлат мақсадли жамғармалари бюджетлари, бюджет ташкилотларининг бюджетдан ташқари жамғармалари ва Тикланиш ва тараққиёт жамғармаси маблағлари) ўртасидаги тафовут қисқарган. Агар биринчи ярим йилликда консолидациялашган бюджет тақчиллиги ЯИМга нисбатан 1,9 фоизни ташкил этган бўлса, бир йил олдинги 2,4 фоиз ўрнига фақат иккинчи чорак (апрель-июнь) якунларига кўра, кўрсаткич ЯИМга нисбатан 3,4 фоизга ёки 16 трлн сўмга етди.

Бу йил давлат бюджети даромадлари асосан олтин нархининг ошиши ҳисобига харажатлардан тезроқ ўсмоқда, бироқ бюджет харажатлари динамикаси ҳам сезиларли даражада тезлашди. Хусусан, давлат бюджети даромадлари тўққиз ойда йиллик ҳисобда 20,6 фоизга (2024 йилнинг шу даврида — 19 фоиз), харажатлари эса 20,5 фоизга (бир йил аввал — 9 фоиз) ўсди.

Бюджет харажатларининг режага нисбатан бажарилиши ўтган йилнинг шу давридаги 78,1 фоиз ўрнига 90,4 фоизни ташкил этди. Яъни, бу даврда давлат бутун йилга мўлжалланган харажатлар режасини 90,4 фоизга бажарди. Бир йил олдин худди шу даврда у йиллик режанинг атиги 78,1 фоизини сарфлашга улгурган эди.

МБнинг қайд этишича, жорий маълумотлар рағбатлантирувчи фискал сиёсат давом этаётганидан далолат беради, яъни ҳукумат иқтисодиётни қўллаб-қувватлаш учун фаол харажат қилмоқда. Бироқ, иккинчи чоракда фискал туртки салбий шаклланган (давлат олдингига қараганда камроқ пул сарфлаши ёки харажатлар ўсишини секинлаштириши бюджетнинг иқтисодиётга таъсирини сусайтиради), бу эса йил бошига нисбатан мўътадил рағбатлантиришни кўрсатади ва биринчи ярим йилликда ЯИМ ўртасидаги тафовутнинг ўртача ўсишига олиб келди.

Йил бошида режалаштирилган фискал тақчиллик ялпи ички маҳсулотнинг 3 фоизи доирасида сақланиб қолганига қарамай, юқори даромадлар, асосан олтин нархининг ошиши ҳисобига бюджет харажатлари кутилганидан ошиб кетди.

Марказий банк маълумотларига кўра, бундай динамика ички иқтисодий фаолликни қўллаб-қувватлайди, шу билан бирга ялпи талабни кучайтиради ва инфляцион босимнинг сақланиб қолишига ёрдам беради.