Яқин соатларда 2022 йилнинг 21 январь санаси ҳам поёнига етади. Якунланаётган кун Ўзбекистон ва жаҳон ахборот майдонида қайноқ янгиликларга бой бўлди. Kommers.uz уларнинг энг сараларини битта дайжестга тўплади.

АҚШда энг яхши ўнталикка кирган ўзбек ресторани

Yelp халқаро тавсиянома хизмати асли ўзбекистонлик Шейн Шамансуровнинг ресторанини АҚШнинг энг яхши 10 та овқатланиш шохобчаси қаторига киритди.

Маълум қилинишича, Шамансуровнинг муассасаси OSH Restaurant & Gril деб номланган ва у ерда ўзбек ҳамда Яқин Шарқ таомлари тайёрланади. Энг машҳур таомлардан бири паловдир. Шунингдек, мижозлар қўй гўштидан тайёрланган манти, кабоб ва гумусни кўпинча мақташади.

Ресторан 2020 йил охирида очилган. Шамансуровнинг айтишича, ресторанни дунёни COVID-19 пандемияси қамраб олмаганида ишга тушириш тўғрироқ бўлар эди.

«Кўп мижозлар бизга ресторан очиш учун энг ёмон вақтни танлаганимизни айтарди», — дейди Шамансуров Channel5 сайтига берган интервьюсида.

Унинг сўзларига кўра, у 42 йилдан бери ресторан соҳасида ишлаган отасининг ишини давом эттирмоқда. OSH Restaurant & Grill’га ташриф буюрганларнинг 90 фоизи илгари ўзбек таомларини татиб кўрмаган ва уларнинг аксарияти доимий мижозларга айланган.

Yelp рейтингига Қўшма Штатлардаги 100 та энг яхши ресторанлар киритилган. Уларнинг орасида Michelin ва James Beard томонидан тақдирланганлар бор.

«Бу ерда бутун оилам яшайди. Мен уларга қўнғироқ қилдим, тўққизинчи ўринни олганимизни айтдим. Улар шаҳар бўйичами деб сўради. Мен эса бутун Америкада дедим», — дейди Шамансуров.

Билл Гейтсдан иқлим муаммолари прогнози

Билл Гейтс инсоният иқлим муаммоларини енгиши учун яна ўнтача «яшил» стартаплар керак бўлишини айтди.

Билл Гейтс сўнгги йилларда қанча иқлим технологиялари стартаплари ташкил этилганидан хурсанд. Бироқ, унинг фикрича, улардан фақат баъзиларигина дунёга ўзгаришлар киритиш учун етарлича узоқ давом этади.

«Бу [иқлим ўзгариши] билан шуғулланадиган компаниялар сони ҳақиқатан ҳам ҳайратланарли. Улардан баъзилари муваффақиятсиз бўлади. Уларнинг кўплари муваффақиятсиз бўлади. Буни енгиб ўтиш учун бизга бир неча ўнлаб стартап керак ва бу жараённи тезлаштиришимиз лозим», — деган Билл Гейтс Жаҳон иқтисодий форумининг виртуал сессиясида.

PwC томонидан эълон қилинган тадқиқотга кўра, 2013 йилдан 2021 йилнинг биринчи ярмигача бўлган даврда 3000 дан ортиқ иқлим технологиялари стартаплари ташкил этилган бўлиб, шу даврда умумий молиялаштириш 222 миллиард доллардан ортиқни ташкил қилган.

Таъкидланишича, Билл Гейтснинг Breakthrough Energy Catalyst жамғармаси Cleantech лойиҳаларига 15 миллиард доллар сармоя киритмоқчи. Собиқ тадбиркорнинг сўзларига кўра, иқлим ўзгаришига қарши курашга катта ҳисса қўшиш учун бир неча ўнлаб муваффақият ҳикоялари керак бўлади.

«Биласизми, Microsoft, Google, Amazon каби компаниялар бу [иқлим стартапи] майдонидан чиқади», — деган Гейтс октябрь ойида бўлиб ўтган SOSV Climate Tech Summit саммитида.

Қайд этилишича, Breakthrough Energy Catalyst фонди ҳавони тўғридан-тўғри тутиб олиш, яшил водород, энергияни узоқ муддатли сақлаш ва барқарор авиация ёқилғиси билан боғлиқ технологияларни молиялаштиришга қаратилган.

Форумда Гейтс дунёнинг баъзи бадавлат давлатларини, жумладан, АҚШни тозалаш технологияларини кенгайтириш орқали глобал муаммони ҳал қилишга ёрдам беришга чақирган.

Гейтснинг сўзларига кўра, иқлим ўзгаришининг олдини олиш учун қазиб олинадиган ёқилғиларга қарамликни бартараф этиш инсоният қилган энг қийин ишлардан бири бўлади, лекин бу шунга арзийди.

Ўзбекистондаги банклар рейтинги

Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази томонидан Ўзбекистон банк тизимидаги ислоҳотлар ва трансформация жараёнлари самарадорлиги, рақобат муҳити ўзгариши ҳамда барқарорлик даражасини баҳолаб бориш мақсадида «Банклар фаоллик индекси» ишлаб чиқилди. «Капиталбанк», «Ҳамкорбанк» ва «Трастбанк» энг фаол банклар учлигини бошқаришда давом этмоқда.

Маълум қилинишича, 2020–2025 йилларга мўлжалланган Ўзбекистон банк тизимини ислоҳ қилиш Стратегиясига асосан, «Ипотека банк», «Ўзсаноатқурилишбанк», «Асакабанк», «Алоқабанк», «Қишлоққурилишбанк» ва «Туронбанк»даги давлат улушини босқичма-босқич хусусийлаштириш режалаштирилган. Биринчи босқичда, банклар фаолиятини трансформация қилиш, иккинчи босқичда давлат акциялар пакетини сотиш кўзда тутилган.

Йирик давлат банклари хусусийлаштирилгандан сўнг, молиявий хизматлар бозорида жиддий ўзгаришлар юз бериши, натижада янги хизматлар ва рақобатнинг янада кучайиши кутилмоқда.

Қайд этилишича, 2021 йил 1 декабрь ҳолатига банк тизими активлари ҳажми 427,4 триллион сўмни (2020 йил 1 декабрга нисбатан номинал ўсиш — 21,9 фоиз), мажбуриятлари 360,3 триллион сўмни (23,2 фоиз), жами капитали — 67 триллион сўмни (15,7 фоиз) ташкил этган. Бугунги кунда банк тизимида 56 мингга яқин киши фаолият олиб бормоқда.

Марказ тадқиқотида банклар икки гуруҳга ажратилган — йирик банклар ва кичик банклар. Рейтинг ушбу гуруҳларнинг ҳар бири учун алоҳида тузилган. Бунда, кичик банклар гуруҳига фақат Тошкент шаҳрида ёки фақат айрим (одатда битта) ҳудудларда фаолият олиб бораётган банклар киритилган.

2021 йилнинг 4-чорагидаги йирик банклар фаоллик рейтинги

Таъкидланишича, 17 та йирик банклар учун тузилган умумий рейтингда «Азия Алянс банк» 2 поғонага кўтарилиб, 6-ўриндан жой олган. Мазкур банк молиявий воситачилик (2-ўрин), даромад олиш салоҳияти (5-ўрин) ҳамда ликвидлилик (3-ўрин) бўйича яхши натижаларни сақлаб қолмоқда. Шундай бўлсада, рейтинг натижалари «Азия Алянс банк» капитал етарлилик ва активлар сифати кўрсаткичларига эътибор қаратиши лозимлигини кўрсатмоқда.

«Ипак йўли банк» умумий рейтингда 7-ўринга жойлашган. Ушбу банк молиявий оммабоплик (5-ўрин) ва даромад олиш салоҳияти (2-ўрин) бўйича топ-5 банклар қаторига кирган. Банк молиявий воситачилик бўйича рейтинги (15-ўрин) муддатли депозитларнинг кредитларига нисбати, бошқа банклар ва молия институтларидан олинган маблағлар ҳамда Молия вазирлиги олдидаги мажбуриятлари бўйича кўрсаткичларини яхшилаш лозимлигини кўрсатмоқда.

«Алоқабанк» рейтингда 1 поғонага тушиб 8-ўриндан жой олган. Давлат улуши мавжуд банклар орасида Алоқа банк энг натижаларни намоён этмоқда. Хусусан, мазкур банк молиявий воситачилик 4-ўринни сақлаб қолган. Шунингдек, банк активлари сифати (6-ўрин) ва молиявий оммабоплик (7-ўрин) бўйича ҳам етакчи банклардан ҳисобланади. Банкнинг капитал етарлилиги бўйича кўрсаткичлари жами регулятив капиталнинг (1-даражали капиталнинг) хатарли активларга нисбатига алоҳида эътибор қаратиш лозимлигини кўрсатмоқда.

«Агробанк» умумий рейтингда 10-ўринга (1 поғонага) кўтарилди. Банкнинг молиявий воситачилик (2 поғонага кўтарилиш), бошқарув самарадорлиги (2 поғонага) ҳамда ликвидлилик (2 поғонага) бўйича ижобий ўзгаришлар кузатилган. Шунингдек, молиявий оммабоплик ва капитал етарлилиги бўйича рейтингда топ-5 банклар қаторига кирган. Шунга қарамасдан банкнинг бошқарув самарадорлиги (14-ўрин) ва даромад олиш салоҳияти (15-ўрин) бўйича кўрсаткичлари бошқа банкларга нисбатан паст даражада қолмоқда.

2021 йил хориждан ўтказилган пуллар

Ўзбекистонга 2021 йилда халқаро пул ўтказмалари орқали 8,1 миллиард доллар валюта маблағлари келиб тушди.

Марказий банк маълумотларига кўра, 2021 йилда халқаро пул ўтказмалари орқали республикага 8,1 миллиард доллар миқдорида валюта маблағлари келиб тушган. Ушбу кўрсаткич 2019–2020 йилларга нисбатан 34 фоизга ошган (6 миллиард доллар).

Маълум бўлишича, 2021 йилда жисмоний шахслар томонидан чет эл валютасига бўлган таклиф ҳажми унга бўлган талаб ҳажмидан 2,5 миллиард долларга ортиқ бўлди (2020 йил 5 баробар кўп). Бу ўз навбатида, ички валюта бозорида қўшимча таклиф манбаи бўлиб хизмат қилди.

Шунингдек, халқаро пул ўтказмалари орқали Ўзбекистондан 1,6 миллиард доллар миқдорида валюта маблағлари четга жўнатилган.

«Кальмар ўйини»нинг иккинчи фасли

Netflix стриминг платформаси Жанубий Кореянинг «Кальмар ўйини» сериалининг иккинчи фасли чиқишини тасдиқлади.

Сериалнинг давоми чиқадими деган саволга компания раҳбарларидан бири Тед Сарандос қуйидагича жавоб қайтарган:

«Албатта, ‘Кальмар ўйини’ дунёси эндигина туғилди».

Унинг фикрига кўра, Жанубий Корея сериали Netflix кўнгилочар франчайзалари тоифасига киради. Улар стриминг платформасидан ташқарида жонли тадбирлар, ўйинлар ва ушбу фильм билан боғлиқ маҳсулотлар кўринишида ўсиш имкониятига эга.

2021 йил охирида «Кальмар ўйини» режиссёри Хван Дон-хёк Netflix билан машҳур сериалнинг нафақат иккинчи, балки учинчи мавсумини ҳам суратга олиш бўйича музокаралар олиб бораётганини маълум қилганди.

11 ёшли қизнинг суиқасдида айбланган Meta ва Snap

АҚШлик ўз жонига қасд қилган 11 ёшли қизнинг онаси Meta ва Snap компаниялари устидан судга даъво аризаси билан мурожаат қилди.

Тамми Родригезнинг айтишича, унинг қизи Селена Родригез 2021 йилда вафот этишидан олдин икки йил давомида платформаларга «ҳаддан ташқари қарамлик»дан азият чеккан.

Аёл қизининг ижтимоий тармоқларга киришини чекламоқчи бўлганини, бироқ у уйдан қочиб кетганини айтган. Бундан ташқари, у қизини психотерапевтга олиб борганида шифокор унга Селенадан кўра ижтимоий тармоқларга кўпроқ қарам бўлган беморни кўрмаганини айтган.

Родригез компанияларни яроқсиз маҳсулот сифати, бепарволик ва Калифорния истеъмолчи қонунларини бузганликда айблаган. Meta ва Snap ўз маҳсулотлари вояга етмаган фойдаланувчиларнинг катта қисми учун хавфли эканини билгани даъво аризасида келтирилган.

«Бошқача қилиб айтганда, айбланувчилар атайлаб ёш болалар учун ўлжа яратди. Аммо улар тўлиқ эгалик қиладиган ва уларга тегишли бўлган рақамли платформаларнинг зарарли таъсиридан етарли даражада ҳимоя қила олмади», — деган Родригез.

Meta ва Snap вазиятга изоҳ бериш ҳақидаги саволларга жавоб бермаган.

Жисмоний шахсларнинг банкларга сотган хорижий валюта маблағлари

Ўзбекистонда жисмоний шахслар 2021 йил тижорат банкларига 7,1 миллиард доллар миқдорида чет эл валютаси сотди.

Марказий банк маълумотларига кўра, 2021 йил мобайнида жисмоний шахслар томонидан тижорат банкларига сотилган чет эл валютаси миқдори 7,1 миллиард долларни ташкил этган. Кўрсаткич 2020 йилга нисбатан 1,5 бараварга ошган (2020 йилда — 4,6 миллиард доллар).

Шу билан бирга, жисмоний шахсларга 4,6 миллиард доллар сотилган ҳамда ушбу кўрсаткич 2020 йилга нисбатан 12 фоизга ўсган (2020 йилда — 4,1 миллиард доллар).